کشور ما ایران، جذابیت‌های تاریخی، فرهنگی، غذایی و … فراوانی دارد. یکی از این جذابیت‌ها که ریشه در فرهنگ ما ایرانیان دارد، نوشیدنیهای متنوع و رنگارنگ آن است. از گذشته‌ی دور تاکنون، نوشیدنی در زندگی ایرانیان اهمیت فراوانی داشته است. علاوه بر سرو آنها در منازل و میهمانی‌ها، مکانی‌هایی نظیر قهوه‌خانه‌ها، چای‌خانه‌ها و شربت‌خانه‌ها نیز در سطح شهرها وجود داشته و دارند که محل سرو نوشیدنیهای مختلف هستند.
نکته دیگر این است که به دلیل تنوع اقلیم و زیست‌بوم در ایران، نوشیدنیهای مختلفی در مناطق جغرافیای مختلف ایران متداول است. علاوه بر همه این موارد، به‌دلیل تنوع گیاهانی که در مناطق مختلف ایران می‌روید، از این گیاهان متنوع نیز نوشیدنیهای مختلفی مناسب طبع و مزاج ساکنان مناطق مختلف ایران و متناسب با فصل‌های مختلف درست شده است. مثلاً با استفاده از نوشیدنیهای مناسب فصل تابستان می‌توانیم خودمان را خنک کرده و با استفاده از نوشیدنی مناسب فصل زمستان، گرمای بدن‌مان را تأمین کنیم.
ما در این مقاله، از میان نوشیدنیهای فراوان ایرانی به چند مورد از نوشیدنی های معروف ایران، خواص و طرز تهیه این نوشیدنی‌ها پرداختیم. با ما در مجله فودکس همراه باشید.
چای سیاه داغ
هر وقت سخن از نوشیدنی ایرانی به‌میان می‌آید، در همان ابتدا ذهن همه ما به سمت چای می‌رود. چای سیاه ایرانی رایج‌ترین نوشیدنی ایرانی است که نوشیدن آن به‌صورت داغ، برطرف‌کننده عطش و خستگی است. همه ما ایرانی‌ها از دیرباز عادت داریم که روز خودمان را با یک فنجان چای سیاه ایرانی تلخ و یا شیرین شروع کنیم. هرچند نوشیدن چای داغ به صبح و وعده صبحانه محدود نمی‌شود و ما ایرانی‌ها در هر زمان و هر مکان که دلمان بخواهد یا بخواهیم از میهمانان خود پذیرایی کنیم، سراغ چای سیاه تازه‌دم می‌رویم.
علاقه و عادت ما ایرانی‌ها به‌حدی است که حتی در دکه‌های روزنامه‌فروشی و بین‌راهی نیز چای داغ موجود است. چای را به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین نوشیدنیهای ایرانی با طعم‌های مختلف از جمله دارچین، زنجبیل، زعفران، گل سرخ، هل، نعناع، میخک و … می‌نوشند و اغلب با حبه قند یا نبات روی چوب سرو می‌شود. چای اصیل ایرانی بیشتر در شهرستان لاهیجان استان گیلان کشت می‌شود، اما نوشیدن چای هندی در بین ایرانیان نیز بسیار رایج است.
چای گیاهی ایرانی (دمنوش)
جالب است بدانید که در سنت ما ایرانیان علاوه بر برگ چای، برگ یا گل یا ساقه‌ی بسیاری از گیاهان دیگر نیز دم می‌شوند و برای موارد مختلف مفید هستند و در طب سنتی کاربرد دارند.
روش اصلی تهیه دمنوش گیاهی این است که آب جوشیده را در ظرفی حاوی مخلوطی از گیاهان دلخواه بریزید و بگذارید حدود ۱۰دقیقه دم بکشد.
گیاهان ایرانی که واقعا معطر و آرام‌بخش هستند، یک فنجان نوشیدنی لطیف سنتی ایرانی را در اختیار شما قرار می‌دهند. برخی از نوشیدنیهای محبوب ایرانی که به‌عنوان دمنوش مصرف می‌شوند، عبارتند از: بابونه، چای ترش (هیبیسکوس)، اسطوخودوس، نعنا، چای زنجبیل، بهار نارنج و گل گاوزبان.
چای میوه‌ای
سرزمین ما ایران محل رویش درختان میوه متنوع و فراوانی است و در سنت‌های ما ایرانیان، علاوه بر خوردن این میوه‌ها به‌تنهایی، نوشیدن چای دم‌شده از این میوه‌ها نیز متداول است که به این چای‌ها، چای میوه‌ای می‌گویند.
برای دم‌کردن این‌گونه چای‌ها، تنها کافی است که مقداری آب جوشیده را داخل میوه موردنظر خود بریزیم و چند طعم ایرانی مانند زعفران و گلاب به آن اضافه کنیم و چند دقیقه صبر کنیم تا چای میوه‌ای ما آماده شود.
معمولا میوه‌های مختلف را خشک می‌کنند تا از آنها برای تهیه یک نوشیدنی خوش‌طعم ایرانی خارج از فصل نیز نگهداری کنند. برخی از چای‌های میوه‌ای عبارتند از: چای آلبالو، دمنوش به و دارچین، چای مرکبات، چای گلابی، چای سیب و دارچین، چای توت، چای تمشک، چای شاه توت و … .
نوشیدنیهای معروف کره‌ای را چقدر می‌شناسید؟
شربت گلاب
گلاب در زندگی روزمره ایرانی بسیار پرکاربرد و پرمصرف است. شربت گلاب نیز مصرف و محبوبیت بالایی در میان ما ایرانی‌ها دارد. این شربت معمولاً در دو نوع ترکیب با عرقیات مختلف و تنها مصرف می‌شود.
خاصیت ممتاز گلاب در ایجاد آرامش در سیستم اعصاب مرکزی به دلیل داشتن آنتیاکسیدان فراوان است. دیگر خاصیت گلاب، ضدالتهاب بودن، تأثیر بر روی پوست و ضدپیری بودن آن است. درمان یبوست و سردرد و درمان زخمهای پوستی نیز از خواص گلاب است.
برای تهیه شربت گلاب، آب را بجوشانید و به میزان موردنیاز زعفران سابیده شده در آن بریزید و در ظرف را بگذارید تا با شعله کم دم گرفته و خوب رنگ بگیرد. سپس گلاب را به همراه شکر در آن بریزید و خوب هم بزنید تا شکر کامل حل شود و پس از یک‌ربع که شربت غلیظ شد و قوام یافت، شربت را از روی شعله بردارید و بگذارید خنک شود.
نکته مهم این است که در مصرف زعفران باید دقت داشته باشید و زنان باردار نیز، این ادویه ایرانی را با مشورت پزشک مصرف کنند.
گردشگری غذا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌هایی است که سالانه گردشگران بسیاری را به سوی فرهنگ‌های مختلف فرامی‌خواند. با خواندن مقاله گردشگری غذا در ایران، اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
شربت بهارنارنج
تا اسم شربت بهارنارنج به‌میان می‌آید، ناخودآگاه ذهن ما به سمت شهر شیراز می‌رود و درختان نارنج و نارنجستان قوام شیراز. از خوشمزه‌ترین و پرطرفدارترین نوشیدنیهای معروف ایران ما، همین شربت بهارنارنج با آن خاصیت بی‌نظیر آرامش‌بخش است. شربت بهارنارنج را هم میتوان با خود بهارنارنج و هم میتوان با عرق بهارنارنج تهیه کرد.
خاصیت اصلی شربت بهارنارنج، تأثیر مثبت بر سیستم عصبی بدن، آرامش اعصاب، کاهش استرس و بی‌خوابی است. شربت بهارنارنج سردرد و میگرن را بهبود می‌بخشد و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت قلب، تقویت معده، روشنی و درخشندگی پوست و … می‌شود.
برای تهیه شربت بهارنارنج به میزانی که از این شربت می‌خواهید، شکوفه بهارنارنج تازه یا خشک‌شده را در آب جوش می‌ریزید و می‌گذارید نیم‌ساعت بجوشد. سپس عسل یا نبات را به آن اضافه می‌کنید تا بجوشد و در آن حل شود. پس از غلیظ شدن شربت، آن را از صافی رد می‌کنید و می‌گذارید خنک شود.
شربت تخم شربتی
از شربت‌های رایج و پرمصرف در ایران، شربت تخم شربتی یا تخم ریحان است که به‌طرز خارق‌العاده‌ای در رفع عطش مؤثر است. به همین دلیل در روزهای گرم تابستان و همچنین در ماه رمضان در سفره افطار، اقبال زیادی به این شربت می‌شود.
این شربت علاوه بر رفع عطش به‌خاطر داشتن کربوهیدرات، پروتئین، فیبر و … مملو از خواص متعدد و فراوانی از جمله کاهش حرارت بدن، کنترل قند خون، کاهش وزن، سلامت پوست و مو، تسکین سرفه، رفع یبوست و … است. برای بهره‌مندی از خواص این شربت باید حتماً دانه‌های سیاه تخم شربتی را برای مدتی خیس کرد و بعد مصرف کرد.
برای تهیه شربت تخم‌شربتی، ابتدا به میزان شربتی که می‌خواهید درست کنید، تخم شربتی را در آب بریزید و بگذارید به مدت نیم‌ساعت خیس بخورد. سپس شکر را در آب ریخته و روی شعله بگذارید تا آب بجوشد و شکر به‌مرور در آب حل شده و غلیظ شود. در ادامه، شعله را خاموش کنید و بگذارید شربت شما خنک شود. پس از خنک شدن شربت، تخم شربتی خیس‌خورده را با کمی زعفران دم‌کرده و آب لیمو ترش به آن اضافه کنید تا آماده سرو شود.
در مورد نوشیدنیهای معروف ترکیه هم چیزی می‌دانید؟
شربت سکنجبین
حتماً با دیدن نام شربت سکنجبین خیلی زود یاد کاهو و سکنجبین افتادید. شربت سکنجبین که متشکل از عسل، سرکه، نعناع و آب است از شربت‌های قدیمی و خوشمزه است که بیشتر در فصل تابستان مورداستفاده قرار می‌گیرد. معمولاً همه ما ایرانیان؛ چه پیر، چه جوان و چه کودک، این شربت را دوست داریم.
همان‌طورکه اول اشاره شد، شربت سکنجبین را هم میتوان در کنار کاهو و هم به‌صورت یک نوشیدنی خنک مخلوط با آب میل کرد. البته در نوشیدنی شربت سکنجبین، گاهی نیز خیار رنده می‌کنند.
از خواص این شربت میتوان از کاربرد آن برای پاکسازی صفرا از بدن، رفع نفخ معده، رفع تب و سردرد و درمان دردهای عصبی و … نام برد.
برای تهیه این شربت، ابتدا عسل را در آب حل کرده و بعد روی شعله قرار می‌دهند. پس از اینکه کمی محلول عسل در آب جوشید و غلظت گرفت، سرکه و نعناع را به آن اضافه کرده و می‌گذارند بجوشد و بیشتر غلظت بگیرد. در ادامه شربت را به‌وسیله پارچه نخی، صاف می‌کنند و می‌گذارند تا خنک شود. در انتها، شربت آماده‌شده را در شیشه ریخته و در جای خنک مثل یخچال نگهداری می‌کنند.
عرقیجات
تقطیر و گرفتن عرق گیاهان و گل‌ها از دوره ایران باستان در سنت ما ایرانی‌ها وجود دارد. با توجه به اینکه گل‌ها و گیاهان زیادی در ایران می‌رویند و بخش زیادی از این گل و گیاهان، خواص مختلف دارویی دارند و بخشی دیگر برای رفع عطش کاربرد دارند، از عرق آنها استفاده‌های مختلفی می‌شود.
معمولا به عرقیجات گیاهی، شکر و گلاب می‌زنند تا عطروطعم بهتری داشته باشند. محبوب‌ترین عرقیجات ایرانی را می‌توانید در شهر شیراز پیدا کنید؛ جایی‌که پس از بازدید از جاذبه‌های شگفت‌انگیزش، از نوشیدن یک لیوان عرق گیاهی تابستانی ایرانی با یک کاسه فالوده لذت خواهید برد. عرق بیدمشک، عرق بهار نارنج، عراق نسترن و عرق نعنا از معروف‌ترین نوشیدنیهای ایرانی هستند که معمولاً کاربرد آرامش‌بخشی دارند؛ به‌ویژه اگر آنها را با گلاب و کمی زعفران مخلوط کنید. بیدمشک به غیر از خواص بیشماری که دارد، نوشیدنی مفید برای قلب نیز به حساب می‌آید.
دوغ ایرانی
در بین همه غذاها و نوشیدنیهای ایرانی، دوغ در بین گردشگران بسیار محبوب است. دوغ به عنوان یک نوشیدنی سنتی ایرانی با یک وعده غذایی مخصوصاً با کباب و آبگوشت عالی است. طعم ترش و شور این نوشیدنی ایرانی، یک طعم مکمل عالی برای کل وعده غذایی است. دوغ را با گیاهان معطری همچون نعنا و پودر گل رز سرو می‌کنند.
برندهای معروف نوشیدنی دنیا را در مقاله‌ای به همین نام معرفی کردیم.
آبمیوه‌های ایرانی
آب میوه‌ها محبوب‌ترین نوشیدنیهای خیابانی در ایران هستند. این نوشیدنیهای ایرانی بدون الکل تقریبا در هر خیابانی در ایران یافت می‌شوند. آب هویج که یکی از خوشبوترین نوشیدنیهای ایرانی است، اغلب با یک تکه بستنی زعفرانی سنتی سرو می‌شود که به آن آب‌هویچ بستنی می‌گویند. آب طالبی، آب شاتوت، آب زرشک و آب انار محبوب‌ترین کوکتل‌های ایرانی هستند. لیموناد ایرانی و نوشیدنی رانی ایرانی نیز دونوشیدنی غیرالکلی ایرانی پرطرفدار هستند که در کارخانه‌های آب میوه‌گیری تولید می‌شوند.
ماءالشعیر
ماءالشعیر یک نوع آبجو بدون الکل ایرانی با طعم لیمو، سیب، هلو و استوایی است که در هر رستوران و سوپرمارکتی یافت می‌شود. برای چشیدن یک آبجوی ایرانی بدون الکل در کنار یک وعده غذایی، ماءالشعیر انتخاب شگفت‌انگیزی است. همچنین یک نوشیدنی مالت غیر الکلی کلاسیک (بدون طعم اضافه) وجود دارد که به آن ماءالشعیر تلخ می‌گویند. کارخانه‌های مختلف در ایران برندهای متنوعی از این نوشیدنی را تولید می‌کنند. با خواص ماءالشعیر آشنا هستید؟
حرف آخر
تا اینجا به معرفی و بررسی طرزتهیه برخی از محبوب‌ترین نوشیدنیهای ایرانی پرداختیم. نوشیدن هر کدام از آنها، شما را به یکی از مناطق ایران می‌برد و بال خیال‌تان را برای گشت‌وگذار باز می‌کند. این نوشیدنیهای ایرانی، بسیار پرطرفدار هستند و به همین دلیل موارد مصرف فراوانی دارند. ازآنجاکه این نوشیدنی‌ها از گیاهانی که در مناطق مختلف ایران می‌رویند تهیه شده‌اند، خواص درمانی مختلفی نیز به همراه دارند.
سؤالات متداول
چند خاصیت شربت سکنجبین را نام ببرید؟
پاکسازی صفرا از بدن، رفع نفخ معده، رفع تب و سردرد و درمان دردهای عصبی.
شربت گلاب چه خواصی دارد؟
ایجاد آرامش در سیستم اعصاب مرکزی به دلیل داشتن آنتیاکسیدان فراوان، ضدالتهاب بودن، تأثیر بر روی پوست و ضد پیری بودن، درمان یبوست و سردرد و درمان زخمهای پوستی.
آیا شربت بهارنارنج را فقط باید با شکوفههای بهارنارنج تهیه کرد؟
شربت بهارنارنج را هم میتوان با خود بهارنارنج و هم میتوان با عرق بهارنارنج تهیه کرد.
