در سال‌های اخیر، تقاضا برای محصولات ارگانیک به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. مصرف‌کنندگان امروزی بیش از هر زمان دیگری به دنبال غذاهای سالم، طبیعی و بدون مواد شیمیایی هستند. این تغییر در رفتار مشتریان باعث شده است که صنعت غذا به‌سرعت به سمت تولید محصولات ارگانیک حرکت کند. با این حال، غذای ارگانیک فقط یک روند زودگذر نیست؛ تقاضا برای آن به‌طور پایدار در حال افزایش است و تأثیرات بلندمدتی بر زنجیره تأمین و تولید مواد غذایی دارد.
این مقاله به بررسی عواملی می‌پردازد که باعث افزایش تقاضا برای غذای ارگانیک شده و چگونگی تأثیر این تقاضا بر آینده صنعت غذا را تحلیل می‌کند. همچنین به چالش‌ها و فرصت‌های تولیدکنندگان در این حوزه و نحوه تأثیر مصرف‌کنندگان بر مسیر آینده این صنعت پرداخته می‌شود.
تاریخچه و دلایل تقاضا برای غذای ارگانیک
تقاضا برای محصولات ارگانیک از دهه ۱۹۹۰ میلادی به تدریج رشد کرد؛ زمانی که آگاهی مصرف‌کنندگان درباره اثرات مواد شیمیایی، سموم و آفت‌کش‌ها بر سلامت انسان افزایش یافت. ابتدا این محصولات محدود به فروشگاه‌های کوچک و محلی بودند و مشتریان اصلی آن‌ها افرادی بودند که به سلامت خود اهمیت می‌دادند. اما با گذشت زمان و افزایش آگاهی عمومی، محصولات ارگانیک به بازارهای بزرگ‌تر نیز راه پیدا کردند.
امروزه این محصولات نه‌تنها در فروشگاه‌های محلی بلکه در سوپرمارکت‌های بزرگ و فروشگاه‌های آنلاین نیز یافت می‌شوند. این رشد سریع ناشی از چند عامل مهم است:
نگرانی‌های مربوط به سلامت
بسیاری از مردم بر این باورند که غذاهای ارگانیک سالم‌تر هستند، چرا که فاقد آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی هستند.
آگاهی محیط زیستی
مصرف‌کنندگان به اهمیت حفظ محیط زیست پی برده‌اند و از خرید محصولاتی که تولید آن‌ها به اکوسیستم آسیب نمی‌زند، حمایت می‌کنند.
رشد سبک زندگی سالم
توجه بیشتر به سلامتی و تناسب اندام باعث شده است که مردم به سمت انتخاب محصولات ارگانیک گرایش پیدا کنند.
تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان در بازار ارگانیک
تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان نشان می‌دهد که افراد علاقه‌مند به محصولات ارگانیک بیشتر بر سلامت و کیفیت غذا تمرکز دارند. این گروه از مصرف‌کنندگان اغلب از مواد غذایی فرآوری‌نشده و طبیعی حمایت می‌کنند و تمایل دارند از مبدأ و فرآیند تولید محصولاتی که خریداری می‌کنند آگاه باشند.
گروه‌های اصلی مشتریان در بازار ارگانیک عبارت‌اند از:
نسل جوان (Millennials)
این گروه بیشترین تمایل را به خرید محصولات ارگانیک دارد. آن‌ها به دنبال غذاهایی هستند که هم برای سلامت خود و هم برای محیط زیست مفید باشند.
خانواده‌ها
والدین به دنبال خرید غذاهای ارگانیک برای کودکان خود هستند، زیرا معتقدند این محصولات برای سلامت فرزندانشان بهتر است.
افراد آگاه به سلامت
این گروه که شامل ورزشکاران و علاقه‌مندان به تغذیه سالم می‌شود، به دلیل خواص تغذیه‌ای برتر محصولات ارگانیک، آن‌ها را انتخاب می‌کنند.
تأثیرات افزایش تقاضا بر صنعت غذا
افزایش تقاضا برای غذاهای ارگانیک تأثیرات گسترده‌ای بر صنعت غذا گذاشته است. تولیدکنندگان و کشاورزان در حال تغییر روش‌های تولید خود برای انطباق با این تقاضا هستند. این تحولات در بخش‌های مختلف زنجیره تأمین، از کشاورزی تا بسته‌بندی، دیده می‌شود.
تغییر در زنجیره تأمین
با افزایش تقاضا، تولیدکنندگان مجبور شده‌اند شیوه‌های کشاورزی خود را به روش‌های ارگانیک تغییر دهند. این شامل کاهش استفاده از مواد شیمیایی، استفاده از کودهای طبیعی و بهبود شرایط خاک و آب است.
برای مثال، شرکت‌های بزرگی مانند Whole Foods و Trader Joe’s به تأمین‌کنندگان محلی و کشاورزان ارگانیک روی آورده‌اند تا مواد اولیه خود را تأمین کنند و به پایداری زنجیره تأمین کمک کنند.
نوآوری در محصولات و بسته‌بندی
افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک باعث شده است که تولیدکنندگان به دنبال نوآوری در تولید محصولات و بسته‌بندی‌های پایدار باشند. مصرف‌کنندگان ارگانیک اغلب به بسته‌بندی‌هایی که قابل تجزیه و دوستدار محیط زیست باشند، علاقه دارند.
برای مثال، شرکت‌های Nestlé و Danone در حال بررسی روش‌های کاهش مصرف پلاستیک و استفاده از بسته‌بندی‌های قابل تجزیه برای محصولات ارگانیک خود هستند.
چالش‌های پیش‌روی تولیدکنندگان مواد ارگانیک
علی‌رغم افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک، تولید این محصولات همچنان با چالش‌هایی مواجه است:
هزینه بالای تولید
تولید محصولات ارگانیک به دلیل نیاز به رعایت استانداردهای خاص، هزینه‌های بیشتری دارد. این محصولات نیازمند کار فیزیکی بیشتر و زمان طولانی‌تری برای رشد هستند. همچنین، دریافت گواهینامه‌های ارگانیک نیز هزینه‌بر است.
برای نمونه، کشاورزان باید از استفاده از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی خودداری کنند که این امر مستلزم به‌کارگیری روش‌های پایدارتر و معمولاً گران‌تر است.
محدودیت‌های کشاورزی ارگانیک
کشاورزی ارگانیک اغلب بازده کمتری نسبت به کشاورزی صنعتی دارد و نیاز به زمین بیشتری برای تولید همان میزان محصول دارد. علاوه بر این، کشاورزان با تغییرات آب‌وهوایی و کمبود منابع طبیعی مانند آب نیز روبرو هستند.
آینده تقاضا برای غذای ارگانیک
با توجه به افزایش روزافزون تقاضا برای غذای ارگانیک، پیش‌بینی می‌شود این روند در دهه‌های آینده ادامه یابد. مصرف‌کنندگان بیشتری به سمت سبک زندگی سالم و آگاهانه حرکت می‌کنند و انتظار می‌رود بازار محصولات ارگانیک به‌طور قابل توجهی رشد کند.
پیش‌بینی رشد بازار ارگانیک
تحقیقات نشان می‌دهند که تا سال ۲۰۳۰، بازار جهانی محصولات ارگانیک چندین برابر بزرگ‌تر خواهد شد. با افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسائل سلامت و محیط زیست، محصولات ارگانیک بخش اصلی خریدهای روزمره خواهند شد.
نقش فناوری در تولید ارگانیک
با رشد تقاضا، فناوری‌های نوین می‌توانند نقش مهمی در بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های تولید ایفا کنند. کشاورزی دقیق و استفاده از داده‌های بزرگ برای پیش‌بینی تقاضا، به کشاورزان کمک خواهد کرد تا با چالش‌های موجود بهتر مقابله کنند.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
مصرف‌کنندگان با انتخاب محصولات ارگانیک، علاوه بر ارتقای سلامت خود، به حفظ محیط زیست و حمایت از کشاورزی پایدار نیز کمک می‌کنند. تولیدکنندگان نیز باید با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و شیوه‌های کشاورزی پایدار، خود را با نیازهای جدید بازار هماهنگ کنند.
توصیه می‌شود تولیدکنندگان با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پایدار و بهینه‌سازی زنجیره تأمین، جایگاه خود را در این بازار رو به رشد تقویت کنند. همچنین، شفافیت در فرآیند تولید و ارائه اطلاعات کامل به مصرف‌کنندگان، می‌تواند اعتماد مشتریان را افزایش دهد.
احسان الله‌وردی
مدیر اجرایی فودکس ایران | مشاور بازاریابی و توسعه برندهای صنعت غذا و نوشیدنی
۲۰ سال تجربه در رشد کسب‌وکارهای بین‌المللی و داخلی
متخصص در نوآوری‌های بازاریابی و تجارت جهانی
