تاریخچه تن ماهی در ایران

موقعیت استراتژیکی ایران در حاشیه دریای خلیج‌فارس باعث شده که این کشور در فرآورده‌های شیلاتی حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. تاریخچه تن ماهی در ایران نیز به سال‌های بسیار دور و شهر بندرعباس برمی‌گردد. بعد از بندرعباس، کم‌کم کارخانه‌های تولید کنسرو تن ماهی در تمام کشور ایجاد شدند. باتوجه ‌به اینکه کنسرو تن ماهی یکی از غذاهای کنسروی بسیار پر طرفدار در ایران است، این مقاله از مجله فودکس را به ماهی تن و تاریخچه تن ماهی در ایران اختصاص داده‌ایم. اگر می‌خواهید درباره اولین کارخانه کنسروسازی در ایران بیشتر بدانید، ادامه مقاله را بخوانید.

ماهی تن چیست؟

قبل از اینکه بخواهیم ماهی تن را به شما معرفی کنیم، بهتر است یک بار برای همیشه تفاوت کنسرو ماهی و تن ماهی را متوجه شوید. در ایران کنسرو ماهی و تن ماهی به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما کاملا اشتباه است!

اگر شما به فروشگاهی مراجعه کنید و کنسرو ماهی بخواهید، معمولا چند مدل تن ماهی برای شما می‌آورند؛ درحالی‌که، کنسرو ماهی می‌تواند شامل ماهی‌های دیگری نیز شود. کنسرو ماهی ساردین و کنسرو ماهی کیلکا از کنسرو‌هایی هستند که در کارخانه‌های فرآورده‌های شیلاتی ایران تولید می‌شوند. بنابراین، تن ماهی فقط به کنسرو‌هایی گفته می‌شود که با ماهی تن درست می‌شوند!

انواع ماهی تن در ایران

ماهی تن در زیر‌شاخه Thunnini و خانواده Scombridae قرار دارد. ماهی‌های زیادی در زیر مجموعه این خانواده قرار دارند که ماهی‌های زرده، گیدر، اسبک و هوور از انواع ماهی‌ تن مورداستفاده در ایران هستند. ازآنجایی‌که این ماهی‌ها گوشت زیادی دارند، برای تهیه کنسرو مناسب هستند.

کنسرو تن ماهی یک منبع پروتئینی خیلی خوب محسوب می‌شود. افرادی که به خوردن غذاهای سالم اهمیت می‌دهند، می‌توانند از کنسرو تن ماهی به‌عنوان یک منبع مغذی در مواقع کمبود وقت استفاده کنند.

اگر به سلامتی غذاهایی که می‌خورید اهمیت می‌دهید، مقاله چگونه غذای سالم بخوریم برای شما نوشته شده است. در این مقاله خواهید دید که تامین پروتئین موردنیاز بدن تا چه اندازه برای داشتن بدنی سالم ضروری محسوب می‌شود!

اولین کارخانه کنسروسازی ایران

به نظرتان کلمه کنسرو چگونه وارد فرهنگ غذایی ما شده است؟ کنسرو از ریشه لغت لاتین Conserver می‌آید و به معنی محافظت‌کردن است. برای افزایش مدت نگهداری مواد غذایی، آنها را کنسرو می‌کنند. اولین‌بار در جنگ فرانسه بود که نیاز به کنسروسازی مواد غذایی به‌وجود آمد. بعد از آن، کشورهای بسیاری از دنیا وارد این صنعت عظیم شدند.

تاریخچه کنسروسازی در ایران به اواخر دوره قاجار و شهر مشهد برمی‌گردد. «علی‌اکبر پاپلی»، موسس کارخانه کمپوت‌سازی مشهد، اولین کارخانه کنسروسازی را در ایران راه‌اندازی کرد. درواقع، تاریخچه کنسروسازی در ایران به قبل از تاریخچه تن ماهی در ایران برمی‌گردد.

اولین کارخانه کنسرو تن ماهی ایران

شهر‌های جنوبی ایران همیشه پرچم‌دار حضور در صنایع دریایی و فرآورده‌های شیلاتی بوده‌اند. نعمت حضور در حاشیه خلیج‌فارس باعث شده که این شهر‌ها دسترسی خوبی به منابع دریایی و ماهی‌های تازه داشته باشند. به همین دلیل، جای تعجب ندارد که تاریخچه تن ماهی در ایران و اولین کارخانه کنسرو تن ماهی ایران به شهر بندرعباس در استان هرمزگان بر‌گردد.

نخستین‌بار در سال ۱۳۱۶، کلنگ اولین کارخانه تن ماهی در بندرعباس خورده شد. بعد از آن، سال‌های زیادی طول کشید تا کنسروسازی در ایران پیشرفت کند و به مقیاسی برسد که امروز شاهدش هستیم. اوایل فقط ۲ تا ۳ کارخانه کنسرو تن ماهی در ایران فعالیت می‌کردند و عموم مردم به خرید تن ماهی دسترسی نداشتند. بیش از ۳۰ سال طول کشید تا کنسروسازی در ایران پیشرفت کند. در حال حاضر، بیش از ۳۰۰ برند در کنسروسازی فعال هستند و روزبه‌روز این صنعت گسترش پیدا می‌کند. به‌عنوان‌مثال، تنوع طعم کنسرو تن ماهی بسیار بیشتر شده است.

قبلا تن ماهی را فقط با نمک و روغن تهیه می‌کردند، درحالی‌که، کنسرو‌های تن ماهی جدید حاوی انواع روغن‌های گیاهی خوراکی و افزودنی‌های طعم‌دهنده هستند. این تغییرات باعث شده که بازار رقابت بین تولیدکنندگان داغ‌تر از همیشه باشد.

مقایسه ارزش غذایی کنسرو تن ماهی با تن ماهی تازه

ماهی تن یک منبع عالی از پروتئین بدون چربی است و خرید کنسرو ماهی تن یکی از راه‌های قابل‌دسترس و مقرون‌به‌صرفه برای تامین پروتئین بدن محسوب می‌شود. در جدول زیر می‌توانید ارزش غذایی کنسرو تن ماهی و ارزش غذای تن ماهی تازه را ببینید:

                                                                                                جدول ارزش غذایی کنسرو تن ماهی

همانطور که در جدول بالا می‌بینید، مواد مغذی در ماهی بلوفین تازه با کنسرو آن متفاوت است. اگر منع مصرف نمک در رژیم غذایی دارید، بهتر است از ماهی تازه به جای کنسرو تن ماهی استفاده کنید. خواندن مقاله غذاهای سالم کدامند شما را بیشتر با انتخاب صحیح وعده‌های غذایی آشنا می‌کند.

حرف آخر

کنسرو کردن مواد غذایی دسترسی به غذا را بسیار بیشتر کرده است. فقط تصور کنید که بدون کنسرو کردن مواد غذایی چگونه می‌توانستید در سفرهای طولانی یا شرایط بحرانی به غذا دسترسی داشته باشید؟ کنسرو تن ماهی نیز از کنسروهای محبوب در ایران و جهان است و منبعی کامل برای تامین انرژی یک وعده غذایی محسوب می‌شود. از سال ۱۳۱۶ تاکنون، این صنعت به گسترش خود ادامه داده و شما نمی‌توانید فروشگاه مواد غذایی را بدون حضور طبقانی از تن ماهی‌های مختلف تصور کنید.

سوالات متداول

آیا تن ماهی نگهدارنده دارد؟

کنسرو ماهی تن حاوی هیچ نگهدارنده شیمیایی یا افزودنی خاصی برای افزایش مدت نگهداری آن نیست. کنسرو کردن ماهی در دما و فشار بالا برای حفظ و نگهداری ماهی کافی است. البته بعضی از تولیدکنندگان تن ماهی افزودنی‌های خاصی را برای طعم‌دهی به ماهی اضافه می‌کنند، اما این افزودنی‌ها خاصیت نگهدارنده ندارند.

تفاوت ارزش غذایی تن ماهی و ماهی تازه چیست؟

ارزش غذایی یک ماهی به نوع ماهی و شرایط نگهداری آن بستگی دارد. به همین دلیل، شرایط نگهداری تن ماهی قبل از کنسرو شدن بر میزان ارزش غذایی آن تاثیر می‌گذارد. اگر ماهی به سرعت منجمد شود و پروتکل‌های بهداشتی در زمان فراوری آن رعایت شود، ارزش غذایی تن ماهی تفاوت چشمگیری با ارزش غذایی ماهی تازه ندارد.

تن ماهی چقدر پروتئین دارد؟

مقدار پروتئین به نوع ماهی و حجم تن ماهی بستگی دارد. به‌طورکلی، کنسرو تن ماهی منبع خوبی برای تامین پروتئین بدن محسوب می‌شود. هر ۱۰۰ گرم تن ماهی حدود ۲۵ گرم پروتئین دارد. به همین دلیل، مصرف یک کنسرو تن ماهی برای تامین پروتئین موردنیاز بدن برای در یک وعده غذایی کافی به‌نظر می‌رسد.