طبق یافته‌ی مطالعات، کاکائو می‌تواند برای سلامتی مفید باشد، اما اینکه شکلات و انواع آن تا چه میزان بر سلامتی تاثیر دارند، مشخص نیست. با بررسی جزئیات این گزارش در مجله فودکس همراه ما باشید.
شکلات که شهرتی طولانی و درخشان دارد، از دانه‌های درخت کاکائو (که نام علمی آن به معنای “غذای خدایان”است) تولید و توسط برخی از مردم آمریکای میانه به‌عنوان غذا، دارو، هدایای مذهبی و حتی ارز رایج استفاده شد. البته این خوراکی خوشمزه، در دوران مدرن نیز باارزش است.
بر اساس گزارش شرکت تحقیقات بازار Statista، بازار جهانی شکلات بین سال‌های 2016 تا 2021 تقریبا 20درصد رشد کرده و در سال 2021، درآمد حاصل از آن 980 میلیارد دلار برآورد شده است.
طعم لذیذ مطمئنا در محبوبیت شکلات نقش داشته است، اما این تمام ماجرا نیست! احتمالا شنیده‌اید که این خوراکی برای سلامتی نیز مفید است. اما آیا این باور توسط علم نیز تأیید می‌شود؟
دکتر داریوش مظفریان، متخصص قلب و استاد تغذیه در دانشکده علوم و سیاست تغذیه تافتس فریدمن، دراین‌باره می‌گوید: «ثابت شده است که کاکائو برای بدن مفید است، اما اینکه شکلات خوب است یا نه بستگی به مقدار واقعی کاکائو و سایر محتویات آن دارد.»
دکتر مظفریان با اشاره به مواد شیمیایی طبیعی موجود در گیاهان گفت: دانه‌های کاکائو مملو از فیبر و «مواد مغذی گیاهی» هستند. تصور می‌شود کاکائو حاوی حدود 380 ماده شیمیایی مختلف است که در میان آنها مقدار زیادی فلاوانول وجود دارد و این ماده به‌دلیل داشتن فواید بالقوه برای سلامتی، توجه تحقیقات عمده‌ای را به خود جلب کرده‌است. اما اینکه ما انسانها برای سلامتی به چه میزان فلاوانول و سایر مواد مغذی گیاهی نیاز داریم و اینکه آیا شکلات انتخابی شما حاوی میزان کافی از این ماده مفید است یا خیر، مشخص نبوده و نظرات کارشناسان دراین‌باره متفاوت است.
او درادامه افزود: میزان کاکائو در شکلات‌های شیری متفاوت است، اما معمولا این نوع شکلات‌ها نیز 20درصد کاکائو دارند. شکلات تلخ نیز معمولا نسبت به شکلات شیری، حاوی میزان بیشتری از کاکائو است، اما حتی در مورد شکلات‌های تلخ نیز این میزان می‌تواند متفاوت باشد، لذا لازم است برچسب شکلات را با دقت بررسی کنید. برای بهره‌بردن از فواید احتمالی آن، دکتر مظفریان توصیه می‌کند که شکلات تلخ با میزان حداقل 70درصد کاکائو انتخاب درستی است.
بسیاری از آزمایش‌های کوتاه‌مدت انسانی نشان داده‌اند که شکلات تلخ، مکمل‌ها و یا نوشیدنی‌های استاندارد بر پایه‌ی کاکائو، می‌توانند فشار خون را کاهش داده و کلسترول خون و سلامت رگ‌های خونی در بزرگسالان را بهبود بخشند. دکتر مظفریان در ادامه گفت: بسیاری از مطالعات طولانی‌مدت نیز نشان داده‌اند که افرادی که به میزان بیشتری کاکائو مصرف می‌کنند، کمتر به برخی بیماری‌های قلبی‌عروقی مبتلا می‌شوند.
از نظر شما غذاهای سالم کدامند؟
دکتر مظفریان و همکارانش در یک مطالعه‌ی مروری که در ماه فوریه در مجله JAMA Network Open منتشر شد، ارتباط میان مواد مغذی و سلامت قلب را بررسی کردند. آنها شواهد محتمل و قانع‌کننده‌ای یافتند که خوردن شکلات با کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی مرتبط است و نیز تخمین زدند که مصرف متوسط روزانه فقط 10گرم یا حدود یک‌سوم انس شکلات، خطر کلی ابتلا به بیماری قلبی عروقی را به میزان 6درصد کاهش می‌دهد.
البته باید درنظر داشت که محدودیت این تخمین‌ها این است که بر اساس مطالعات مشاهده‌ای شکل گرفته‌اند. این مطالعات تنها می‌توانند ارتباط میان خوردن شکلات و سلامتی را شناسایی کنند، اما نمی‌توانند ثابت کنند که شکلات برای سلامتی فوایدی دارد. حتی در میان یافته‌های مطالعات مشاهده‌ای نیز تناقض یافت می‌شود! برخی از این مطالعات نتوانستند هیچ فایده‌ای برای شکلات بیابند و برخی دیگر نیز دریافته‌اند که افرادی که به‌صورت معمول شکلات مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض افزایش وزن هستند.
محدودیت دیگر در اینگونه مطالعات آن است که آنها اغلب انواع مختلف شکلات را و اینکه محتوی کاکائو در آنها متفاوت است، درنظر نمی‌گیرند و لذا ممکن است میزان شکر، چربی و کالری بالا در بعضی شکلات‌ها، هرگونه فواید کاکائو برای سلامتی را خنثی کند. آیا می‌دانید برای کاهش وزن روزانه چند کالری باید مصرف کنیم؟
برای رفع برخی از کاستی‌های این مطالعات، محققان در ایالت متحده آمریکا مطالعه‌ای گسترده بر روی بیش از 21هزار سالمند انجام دادند. ایشان به نیمی از شرکت‌کنندگان مکمل عصاره کاکائو حاوی 500 میلی‌گرم فلاوانول و به نیمی دیگر دارونما دادند. نتایج این مطالعه که آزمایش Cosmos نام دارد، در ماه ژوئن در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شد.
پس از پیگیری شرکت‌کنندگان به مدت بیش از 3.5 سال، آمارهای به‌دست آمده نشان داد که مصرف مکمل کاکائو در کاهش خطر ابتلا به مشکلات قلبی‌عروقی ازجمله حملات قلبی و سکته مغزی نقشی نداشته؛ هرچند که مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی در میان شرکت‌کنندگانی که مکمل کاکائو دریافت کرده‌بودند، 27 درصد کاهش داشته است. لذا محققان از نتایج به‌دست آمده با عنوان «سیگنال‌های امیدوارکننده برای محافظت از قلب» تعبیر کردند و تأکید داشتند که برای تأیید یافته‌ها، مطالعات و آزمایش‌های بیشتری نیاز است.
نکته‌ی مهم این است که در آزمایش Cosmos، شرکت‌کنندگان شکلات دریافت نکردند، بلکه کپسول‌هایی حاوی عصاره غلیط کاکائو، تولیدشده توسط شرکت مارس، به آنها داده شد. یکی از محققان گفت: «شکلات خوراکی فوق‌العاده است، اما به‌نظرم برای تعبیر آن به‌عنوان غذایی سالم محدودیت‌هایی وجود دارد.»
محققان همچنین به پرهزینه بودن اینگونه مطالعات اشاره داشته و نیز افزودند که بودجه دولتی برای مطالعات تغذیه به‌طورکلی محدود است. بنابراین حمایت مالی از مطالعاتی که به بررسی فواید بالقوه شکلات و کاکائو می‌پردازند، به احتمال زیاد برای فعالان حوزه غذایی، ازجمله شرکت‌های تولیدکننده شکلات، گزینه‌ی مطلوبی خواهد بود.
با درنظر گرفتن تحقیقات موجود، دکتر مظفریان به نوبه خود قانع شده است که شکلات تلخ حاوی 70درصد یا بیشتر کاکائو، احتمالا برای سلامت قلب مفید است. او گفت: «خوردن مقدارکمی شکلات تلخ به‌صورت روزانه به احتمال زیاد واقعا برای ما مفید است، به‌علاوه این نوع شکلات‌ها خوش‌طعم بوده و باعث خوشحالی می‌شوند.» دکتر مظفریان به این نکته نیز اشاره کرد که او از شرکت‌های تولیدکننده شکلات بودجه‌ای دریافت نکرده اما در مورد این خوراکی خاص تضاد منافع را می‌پذیرد و گفت: «تضاد من این است که من عاشق شکلات هستم.»
اگر شما نیز مانند ایشان جزو عاشقان شکلات هستید، بهتر است درنظر داشته باشید که مثل هر خوراکی دیگر، رعایت اصل اعتدال در مورد خوردن شکلات تلخ حتی بهتر است.
