همه میدانیم که بستهبندی مواد غذایی برای حفظ و ایمنی محصولات خوراکی و نوشیدنی ضروری است. در واقع بستهبندی مواد غذایی هم حکم یک مانع مهم در برابر آلودگی را دارد و هم باعث افزایش طول عمر محصولات و حفظ کیفیت آنها میشود. بسته بندی های نوشیدنی همچنین میتواند اهدافی فراتر از حفاظت و نگهداری داشته باشند. مثلا میتواند اطلاعات تغذیهای در مورد محصول از جمله مواد تشکیل دهنده و دستورالعملهای استفاده را به مصرفکنندگان ارائه بدهد. علاوه بر اینها بستهبندی میتواند یک ابزار بازاریابی برای جذب مصرفکنندگان و متمایز ساختن محصولات از رقبا هم باشد.
برهمین اساسا و با توجه به اهمیت بستهبندی برای عرضه بهتر و سالمتر مواد غذایی از جمله نوشیدنیها، در این مقاله به بررسی انواع مواد مورد استفاده در بستهبندی نوشیدنی، ویژگیهای آنها و تاثیرشان بر سلامت انسان و محیطزیست پرداختهایم. اگر یک تولیدکننده نوشیدنی هستید و میخواهید با جدیدترین فناوری های بسته بندی نوشیدنی ها آشنا شوید یا اگر میخواهید بهعنوان یک مصرفکننده اطلاعات کاملی درباره بهترین بسته بندی نوشیدنی داشته باشید، این نوشته را از دست ندهید.
انواع بسته بندی نوشیدنی ها کدامند؟
معمولا نوشیدنیها در ظروف و بستهبندیهای مختلفی به بازار عرضه میشوند. با توجه با ماهیت مایع نوشیدنیها برای بستهبندی آنها از روشها و مواد نسبتا متفاوتی نسبت به مواد غذایی جامد استفاده میشود. از شیشه و پلاستیک گرفته تا مقوا و قوطی، میتواند در بستهبندی نوشیدنیهای مختلف مثل شیر و آبمیوه و … بهکار گرفته شود.
بهطور کلی انواع بسته بندی نوشیدنی را میتوان در چهار گروه زیر دستهبندی کرد: شیشه، پلاستیک، مقوا و قوطی فلزی.
چگونه یک نوشیدنی مقوی و مناسب برای ورزش تهیه کنیم؟
طرز تهیه نوشیدنی مناسب حین ورزشیبطری شیشه ای
بهعنوان یکی از روشهای بستهبندی اصلی، بطریهای شیشهای تاریخچهای قدیمی دارند. مثلا مصریان باستان هم از جامهای شیشهای برای نگهداری نوشیدنیها خود استفاده میکردهاند. امروزه هنوز در تولید و بستهبندی انواع نوشیدنی از شیشه استفاده میشود و نوشابهها و شیرهای شیشهای بهنوعی یک نوستالژی غذایی و خوراکی برای همه ما محسوب میشوند.
شیشه میتواند برای بستهبندی طیف وسیعی از محصولات غذایی از نوشیدنیها گرفته تا سسها و کنسروها استفاده شود. خواص غیر واکنشی این ماده، آن را به گزینهای ایدهآل برای بستهبندی انواع نوشیدنیهای اسیدی مثل آبلیمو و … تبدیل میکند. علاوه بر اینها شیشه نسبت به گرما مقاوم است، به این معنی که میتواند کیفیت و سلامت نوشیدنیها را برای مدت زمان طولانیتری حفظ کند. همچنین در برابر جذب CO2 و ورود O2 مقاومت بالایی دارد، به این معنی که نوشیدنی در بستهبندی شیشهای ماندگاری طولانیتری خواهد داشت. زیرا شیشه طعم و کیفیت این خوراکیها را تغییر نمیدهد.
مهمتر از همه اینکه، شیشه یک ماده کاملا قابل بازیافت است و در صورت دور ریختن، مواد شیمیایی مضر یا آلایندهها آزاد نمیکند. بستهبندیهای شیشهای امروز نوشیدنیها میتواند شامل بطریهای شیشهای یکبار مصرف یا بطریهای شیشهای قابل برگشت باشد.
شاید تنهاترین و البته اصلیترین مشکل شیشه برای بستهبندی نوشیدنی این باشد که ممکن است بطریهای شیشهای در حین تولید یا تحویل بار بشکنند. پس اگر از شیشه برای بستهبندی نوشیدنی استفاده میکنید، مطمئن شوید که پالتهای شما ایمن هستند و بطریهای شما بهخوبی بستهبندی شدهاند و از آسیب در حین حمل و نقل در امان خواهند بود.
قوطی های فلزی
استفاده از قوطی و بستهبندی فلزی گزینهای بادوام و محکم برای بستهبندی محصولات غذایی مانند کنسروها، نوشیدنیها و تنقلات است. امروز انواع بستهبندی با قوطیهای قلع، فولاد و آلومینیوم در صنعت نوشیدنی رایج هستند. قوطیهای شیک و بادوامی که میتوانند انواع نوشیدنی از آبمیوه و نوشابه گرفته تا آب گازدار را بستهبندی کنند. معمولا این قوطیها را در رنگها و طرحهای جذاب و شیک در ردیفهای جلوی یخچالهای سوپرمارکتها میبینید.
احتمالا بزرگترین ویژگی قوطیهای نوشیدنی دوام آنها باشد. سوراخ کردن قوطی بسیار دشوار است، پس میتوانید محصول خود را با خیال راحت جابهجا کنید. درضمن قوطیهای فلزی یک مانع عالی در برابر نور، هوا و رطوبت محسوب میشوند که به حفظ کیفیت و ماندگاری مواد غذایی کمک میکنند.
درضمن سازندگان نوشابه میتوانند این قوطیها را آببندی کنند تا اکسیژن را در خود نگه دارند و کربناته شدن محصول را حفظ کنند تا زمان نوشیدن مصرفکننده در هر جرعه تا حد ممکن تازگی را احساس کند. درضمن این نوع بستهبندیها میتوانند نسبت به گزینههای دیگر، نوشیدنیها را برای مدت طولانیتری سردتر نگه دارد.
علاوه بر این، بستهبندیهای فلزی مخصوصا قوطیهای آلومینیومی کاملا قابل بازیافت هستند و همین هم این ماده را به گزینهای پایدار برای تولیدکنندگان مواد غذایی تبدیل میکند.
کارتن های کاغذی (مقوا)
کاغذ و مقوا بیشتر برای بستهبندی محصولات غذایی خشک مانند غلات، ماکارونی و تنقلات استفاده میشود. درواقع مقوا رایجترین ماده مورد استفاده برای بستهبندی نوشیدنی و محصولاتی که به محافظت بالایی در برابر رطوبت، هوا یا نور نیاز دارند، نیست. با این حال، همچنان یک گزینه بستهبندی جالب و پایدار برای بستهبندی محصولات لبنی و آبمیوه محسوب میشود.
بستهبندی مقوایی بسیار سبکتر از بطریهای شیشهای و فلزی نوشیدنی است. پس برای انواع نوشیدنی زمانی که نیاز به حمل بسته نوشیدنی خود دارید عالی است. مخصوصا که با توجه به وزن پایین مقوا، هزینههای حملونقل را هم بهحداقل میرساند. درضمن بستهبندی مقوایی برخلاف بطریهای شیشهای میتوانند به راحتی و بدون نگرانی بابت شکستگی حمل و جابهجا شوند. هرچند احتمالا این نوع بستهبندیها ممکن است بیشتر مستعد نشت باشند.
با توجه به اینکه معمولا بستهبندیهای مقوایی بهراحتی قابل بازیافت یا کمپوست هستند، از نظر کمک به حفظ محیطزیست هم گزینه خوبی محسوب میشوند.
بسته بندی پلاستیکی نوشیدنی ها
پلاستیک مادهای همه کاره است که بهدلیل تطبیقپذیری، مقرون بهصرفه بودن و سهولت تولید، صنعت غذا را متحول کرده است. اگرچه بستهبندیها و بطریهای پلاستیکی سازگار با محیطزیست نیستند، اما بهدلیل همین ویژگیها همچنان یکی از محبوبترین روشهای بستهبندی مواد خوراکی و نوشیدنی در سراسر جهان محسوب میشوند.
بسته بندی پلاستیکی ارزانتر از شیشه است و همچنین وزن محصول را کاهش میدهد و در نتیجه هزینههای حملونقل هم کاهش پیدا میکند. میتوان گفت که استفاده از بستهبندی در بطریهای پلاستیکی یک راه حل مقرون بهصرفه و در دسترس بستهبندی نوشیدنی برای هر برندی است که میخواهد در هزینهها صرفهجویی کند.
بهطور کلی پلاستیک بیشتر برای بستهبندی تنقلات، محصولات پختهشده و نوشدینیها استفاده میشود. بستهبندیهای پلاستیکی هم معمولا از انواع مختلفی از پلیمرها تهیه میشوند که هر کدام دارای خواص منحصربهفردی هستند. یعنی خواص و تأثیر آنها بر سلامت انسان و محیط زیست متفاوت است. مثلا برخی از انواع بستهبندیهای پلاستیکی میتوانند مواد شیمیایی مضر را به مواد غذایی یا محیطزیست وارد کنند و دفع صحیح و بازیافت سختتری نسبت به پیگر انواع پلاستیکها دارند. درضمن برخی از پلاستیکها برای نوع خاصی از بستهبندی مناسبتر از بقیه گروههای پلاستیک هستند.
چگونه کبد سالم تری داشته باشیم؟
نوشیدنی های مفید برای کبد چربپس مهم است که قبل از انتخاب نوع پلاستیک برای بستهبندی محصولات نوشیدنی حتما با ویژگیهای انواع پلیمر مورد استفاده در بستهبندیها آشنا شویم. برخی از متداولترین انواع پلاستیک که در صنعت بستهبندی استفاده میشوند، عبارتند از:
PVC (پلی وینیل کلراید)
پلی وینیل کلراید (PVC) بهدلیل مقاومت در برابر گرما و جلوگیری از رشد میکروارگانیسمها، پلاستیکی است که بهطور گسترده برای بستهبندی مواد غذایی استفاده میشود. این پلیمر بیشتر برای تهیه فیلم چسبناک، بطریهای سس سالاد و سینیهای گوشت کاربرد دارد. یکی از کاربردهای رایج پلی وینیل کلراید یا وینیل هم در بسته بندی های نوشیدنی است.
PVC قابل بازیافت است و معمولا به مصالح ساختمانی تبدیل میشود. با این حال، در طول تولید به انواع مواد شیمیایی خطرناک نیاز دارد که میتواند به کارگران و محیطزیست آسیب برساند. همچنین هنگامی که محصولات PVC سوزانده میشوند، گاز سمی کلر آزاد میکنند که میتواند برای سلامت انسان مضر باشد.
با توجه به خطرات بالقوه بهداشتی و زیستمحیطی مرتبط با تولید و دفع PVC، توصیه میشود که شرکتها بهجای این پلیمر گزینههای دیگر بستهبندی را جایگزین کنند.
PP (پلی پروپیلن)
پلی پروپیلن (PP) یک پلاستیک سبک و محکم است که برای بستهبندیهای مختلف مواد غذایی از جمله ماست، بطری سس کچاپ و ظروف قابل مایکروویو استفاده میشود. PP یک ماده بستهبندی ایمن در نظر گرفته میشود و میتوان آن را بازیافت کرد.
ظروف PP مقاومت بسیار خوبی در برابر گرما، اشعه ماوراء بنفش و مواد شیمیایی دارند و به همین دلیل برای بستهبندی مواد غذایی که نیاز به مایکروویو، انجماد یا گرم کردن مجدد دارند، مناسب هستند. درضمن پلی پروپیلن (PP) یک پلاستیک با نقطه ذوب بالا، مقاومت شیمیایی و انتقال رطوبت کم است و در برابر پارگی و سوراخ شدن هم مقاومت خوبی دارد. این ویژگیها باعث شده تا این پلیمر برای نگهداری مایعات داغ و بسته بندی های نوشیدنی عالی باشد.
PP قابل بازیافت است و وقتی بازیافت میشود، معمولا به محصولاتی برای اتومبیل، ابزار و سطلها تبدیل میشود. با این حال، پلی پروپیلن توسط اشعه ماوراء بنفش تجزیه میشود و مانند سایر پلاستیکها، میتواند مواد شیمیایی مضر را در صورت گرم شدن یا قرار گرفتن طولانیمدت در معرض نور خورشید آزاد کند. درضمن استفاده از ظروف PP در مایکروویو برای مدت طولانی میتواند باعث شکسته شدن پلاستیک و وارد شدن مواد مضر به مواد غذایی شود.
PET (پلی اتیلن ترفتالات)
پلی اتیلن ترفتالات (PET) یکی از پرمصرفترین پلاستیکها در صنایع غذایی است. این پلیمر یک پلاستیک سبک، شفاف و بادوام است که برای ساخت بطریهای آب و نوشیدنیهای گازدار مناسب است. PET همچنین برای بستهبندی محصولات غذایی مختلف مانند کره بادامزمینی، سس سالاد و چاشنیها هم استفاده میشود.
درواقع PET یک پلاستیک با خواص ضد رطوبت و گاز بسیار عالی است. ضد گاز و رطوبت بودن یک توانایی قوی برای جلوگیری از ورود اکسیژن به داخل بطریهای آبمیوه و سایر نوشیدنیها و خراب کردن آنهاست. PET همچنین دیاکسیدکربن موجود در نوشابههای گازدار را برای مدت طولانی نگه میدارد و یکی از کاربردهای آن در فناوری های بسته بندی نوشیدنی ها، ساخت بطریهای نوشابه است.
درضمن خوشبختانه ظروف PET قابل بازیافت هستند و تکههای بازیافتی آنها برای ساخت فرش و سایر منسوجات مورد استفاده قرار میگیرد. بازیافت بطریهای پلی اتیلن ترفتالات باعث صرفهجویی در انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حفظ منابع طبیعی میشود.
با این حال، ظروف PET در برابر حرارت مقاوم نیستند و بنابراین نباید برای بستهبندی غذاهای گرم استفاده شوند. گرما میتواند باعث تجزیه PET و آزاد شدن مواد شیمیایی مضری مثل آنتیموان شود که میتوانند به محصولات غذایی نفوذ کنند و باعث سردرد، سرگیجه و افسردگی شود. مخصوصا اگر چندین بار از این بطریها استفاده شود.
مشخصات بسته بندی های خوب برای نوشیدنی چیست؟
دیدیم که فناوری های بسته بندی نوشیدنی ها، طیف گستردهای از انواع بستهبندی را شامل میشود. انتخاب بستهبندی مناسب برای یک محصول نوشیدنی به عوامل زیادی بستگی دارد. بهترین بستهبندی وجود ندارد. اینکه کدام بسته از نظر پایداری بهترین است به عوامل مختلفی مانند نوع نوشیدنی، طول مسیر حملونقل از انبار تا مصرفکننده، وزن و شکل بستهبندی، مقدار مواد بازیافتی و تعداد چرخههای برگشت یا استفاده مجدد از بستهبندی، بودجه موجود برای مواد بستهبندی، هویت برند و … وابسته است.
درواقع شیر، آب معدنی، لیموناد یا آبمیوه و دیگر نوشیدنیها هرکدام شرایط خاص خودشان را برای بستهبندی دارند. مثلا نوشیدنیهای شیر و برخی آبمیوهها بهتر است در بستهبندی تیره و محافظت شده در برابر نور نگهداری شوند. یا طول مسیر حملونقل هم در انتخاب گزینه مناسب برای انتخاب بسته بندی های نوشیدنی تعیین کننده است. بهعنوان مثال بطریهای قابل استفاده مجدد در صورتی مناسب هستند که فاصله حملونقل از محل پر کردن تا سوپرمارکت زیاد نباشد (معمولا از 200 کیلومتر).
همچنین یکی از جنبههای منفی استفاده از پلاستیک برای بستهبندی این است که انواع پلیمر پلاستکی ممکن است حاوی درصدی BPA باشد. پس اگر از پلاستیک برای بستهبندی محصولات خود استفاده میکنید، بسیار مهم است که قبل از انتخاب نوع پلاستیک خود تحقیقات کاملی انجام دهید. یک قانون کلی برای انتخاب بستهبندی پلاستیکی مناسب این است که همیشه بهدنبال برچسب بدون BPA باشید.
بهطور کلی هر نوع بستهبندی مزیتهای مختلفی را ارائه میدهد و برای انتخاب درست بسته بندی های نوشیدنی، فقط باید ایده روشنی از نیازهای تولید خود و الزاماتی که باید برآورده شوند، داشته باشید.
جدیدترین بسته بندی های نوشیدنی
صنعت بستهبندی همواره در حال تغییر است و هر روز نوآوریهای جدیدی برای بستهبندی انواع مواد غذایی و نوشیدنی به بازار معرفی میشود. واقعیت است که در این سالها فنآوریها و روندهای بستهبندی مواد غذایی با افزایش تقاضا برای ایمنی مواد غذایی، ماندگاری طولانی تر و راحتی به شدت تکامل یافتهاند. استفاده از مواد و فنآوریهای پیشرفته در بستهبندی مواد غذایی همچنین باعث کاهش ضایعات مواد غذایی و افزایش ماندگاری محصولات شده و به تولید انواع بسته بندی نوشیدنی ها که سازگاری بیشتری با محیط زیست دارند کمک کرده است. در این باره شاید کسب اطلاعاتی در مورد رژیم غذایی و محیط زیست بتواند ما را در جهت ایجاد پایداری محیط زیست یاری نماید.
یکی از مهمترین بخش فناوری های بسته بندی نوشیدنی ها، در نظر گرفتن جایگزینهای پایدار برای بستهبندیهای پلاستیکی، مانند مواد زیست تخریبپذیر و کمپوست است. این راهحلها میتوانند به ارتقای پایداری زیستمحیطی، کاهش ردپای کربن و اطمینان از این که بستهبندی مواد غذایی که امروزه استفاده میکنیم به مشکل مهمی برای نسلهای آینده تبدیل نشود، کمک کند. بستهبندی پایدار در سالهای اخیر به یک روند رو به رشد در صنایع غذایی تبدیل شده است.
نمونههایی از راه حلهای بستهبندی پایدار عبارتند از:
- پلاستیکهای زیست تخریبپذیر: پلاستیکهای زیست تخریبپذیر از مواد گیاهی ساخته میشوند و میتوانند توسط میکروارگانیسمهای موجود در محیط تجزیه شوند.
- مواد قابل بازیافت: بسیاری از انواع مواد بستهبندی مانند شیشه، کاغذ و انواع خاصی از پلاستیکها قابل بازیافت هستند.
- مواد قابل کمپوست: مواد قابل کمپوست را میتوان به کمپوست تجزیه کرد تا بهعنوان یک کود طبیعی استفاده شوند.
- بستهبندی قابل استفاده مجدد: انواع بستهبندی قابل استفاده مجدد، مانند شیشهها و ظروف فلزی، میتوانند چندین بار استفاده شوند و به کاهش ضایعات کمک کنند.
- بستهبندی گیاهی: بستهبندی گیاهی از منابع تجدیدپذیر مانند نشاسته ذرت ساخته میشود و میتواند کمپوست یا بازیافت شود.
امروزه بیش از هر زمان دیگری، برندهای نوشیدنی بهدنبال بستهبندیها و برچسبهای سازگار با محیطزیست هستند. چون یک بستهبندی سازگار با محیط زیست نه تنها نشان میدهد که برند شما از نظر فرهنگی آگاه است، بلکه برای مشتریانی که به دنبال کاهش ردپای کربن خود هستند نیز جذاب است.
بسته بندی هوشمند در صنایع نوشیدنی
منظور از بستهبندی هوشمند، استفاده از مجموعهای از فناوریها است که حسگرها، شناسهها و ابزارهای دیگر را برای بهبود ایمنی، کارایی، پایداری و قابلیت ردیابی محصولات اضافه میکنند. معمولا بسته بندی های نوشیدنی هوشمند دارای فناوریهایی مانند حسگرهایی هستند که میتواند تغییرات محیط غذا مانند دما، رطوبت یا سطح گاز را تشخیص بدهند. بهعنوان مثال، میتوان جاذبهای اکسیژن را به بستهبندی اضافه کرد تا میزان اکسیژنی که با مواد غذایی در تماس است کاهش بدهد.
بهطور کلی سه فناوری اساس کار بستهبندی هوشمند مدرن را تشکیل میدهند: شناسایی فرکانس رادیویی (RFID)، ارتباطات میدان نزدیک (NFC) و کدهای QR.
RFID ها تراشههای کم مصرف و کم هزینهای هستند که میتوانند دادهها یا دستگاههای پینگ را جمعآوری کنند. تراشههای RFID هم در تدارکات زنجیره تامین استفاده میشوند و معمولاجایگزینی برای بارکد هستند. کد QR هم درواثع یک بارکد دوبعدی است که عملکردی را در دستگاههای هوشمند فعال میکند. این عملکرد میتواند یک پیوند فوری به یک وبسایت باشد یا فعالسازی ابزارهای تقویتشده.
صنعت نوشیدنی امروز هم از بستهبندیهای هوشمند استفاده میکند تا کیفیت و سلامت محصولات خود را بالاتر ببرد و تعامل بهتری با مصرفکننده داشته باشد. البته رایجترین فناوری مورد استفاده برای بستهبندی نوشیدنیها از بین سه فناوری زیربنای بستهبندی هوشمند ، کد QR است.
بیایید در ادامه برخی از انواع کاربردهای بستهبندی فعال و هوشمند را بهصورت اختصاصی بررسی کنیم:
بسته بندی آزاد کننده گاز
یکی از انواع بستهبندی هوشمند که در صنعت بستهبندی نوشیدنی هم کاربرد دارد، بستهبندی آزادکننده گاز است. در این روش یک گوی پلاستیکی میانتهی بهعنوان منبع آزادکننده گاز (نیتروژن) در بستهبندی تعبیه میشود. وقتی که در قوطی را باز میکنیم، در بالای نوشیدنی یک حالت خامه ناشی از گاز و آزاد شدن حبابها بهوجود میآید که ظاهر جذاب و جالبی به نوشیدنی میدهد. این نوآوری تنها محدود به بستهبندی نوشابه و آبمیوه نیست و حتی در بستهبندی شیر، دوغ و قهوه هم استفاده میشود.
بسته بندی طعم زا
کاربرد بستهبندی طعمزا، ایجاد عطر و طعم در نوشیدنیها، آن هم درست در زمان مصرف است. درواقع این تکنولوژی میتواند باعث ایجاد یا حفظ شدت طعم و کیفیت نوشیدنی شود. دانههای طعمدار کننده ممکن است در بخش درپوش بسته تعبیه یا در نیهای نوشیدنی قرار داده شوند. این دانههای طعمدار نهایتا در زمان مصرف در نوشیدنی حل میشوند و باعث غنیتر شدن طعم آن میشوند.
در بستهبندیهای پلاستیکی با انواع پلمیر هم این روش میتواند با ترشح عط معظر و بوی خوش در زمان بازکردن بسته بهکار گرفته شود. مثلا وقتی یک شیر کاکائو یا دسر شکلاتی با بستهبندی طعمزا را باز میکنید، یک رایحه شکلاتی به مشمامتان میرسد که تجربه نوشیدن شیر کاکائو یا دسر شکلاتی را دلچسبتر میکند.
بسته بندی شکر داخل درب بطری به جای نوشیدنی
این نوع بستهبندی این اجازه را بهمصرفکنندگان میدهد تا میزان شکر در نوشیدنیشان را کنترل کنند. درواقع بهجای اینکه از قبل در نوشیدنی حل شود، درون درب بطری (شیشهای) قرار داده میشود تا دز رمان مصرف، به میزان دلخواه به نوشیدنی اضافه شود. این نوع بستهبندی مخصوصا برای افرادی که بیماری دیابت دارند یا میخواهند وزنشان را کاهش بدهند بسیار کاربردی است. در این خصوص بهتر است بدانیم چه نوشیدنی برای دیابت خوب است؟
سخن آخر
بستهبندی مواد نوشیدنی یکی از مهمترین عوامل در کیفیت و سلامت آبمیوه و شیر و نوشابهای که میخوریم. درواقع بستهبندی نوشیدنیها نقشی حیاتی در تضمین ایمنی آنها، افزایش عمر مفید، تسهیل حملونقل و توزیع، ارائه اطلاعات تغذیهای ایفا میکند. البته این روزها بستهبندیها هوشمند و فعال بهنوعی ابزار بازاریابی هم محسوب میشوند. بنابراین مهم است که از چه نوع بستهبندی و به چه شکلی برای محصولات خود استفاده میکنیم. انتخاب مواد بستهبندی برای نوشیدنی و طراحی آن به عوامل مختلفی از جمله نوع نوشیدنی، ماندگاری، سطح حفاظت مطلوب و فرآیند بستهبندی بستگی دارد.
در این مقاله با انواع بسته بندی های نوشیدنی و جدیدترین فناوری های بسته بندی نوشیدنی ها از جمله بستهبندیهای پایدار و دوستدار زیستمحیط هم آشنا شدیم.