دوباره آن موقع از سال رسیده که سرفههای غیرقابل مهار و آبریزش بینی و سرماخوردگی همه‌جا ظاهر میشود. کارشناسان نیز پیش‌بینی می‌کنند که فصل آنفولانزای امسال، فصل سختی خواهد بود و پس از دو سال سکوت نسبی، از افزایش خطر ابتلا به انواع دیگری از بیماریهای تنفسی نیز خبر می‌دهند.
در این مطلب از مجله فودکس، قرار است نگاهی بیندازیم به درمان‌های خانگی که در صورت سرماخوردگی یا آنفولانزا تاحدودی، هرچند کم، اثربخش هستند. همراه ما باشید!
سرماخوردگی یا آنفولانزا؟
بهترین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا، واکسن زدن است! اما چناچه به این بیماری گرفتار شدید، عملأ کاری جز مدیریت و کنترل علائم خود از دستتان برنمی‌آید. از آنجایی‌که آنفولانزا، سرماخوردگی و اغلب بیماریهای دستگاه تنفسی توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند، نمی‌توان آنها را با آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارد، درمان کرد.
البته داروهای ضدویروسی برای درمان آنفولانزا وجود دارد؛ مثل تامیفلو! اما این دارو تنها برای افرادی که تست آنفولانزای آنها مثبت بوده و در معرض خطر ابتلا به عوارض شدید این بیماری هستند؛ مثل افراد مسن، خانمهای باردار یا افرادی مبتلا به نقص ایمنی تجویز میشود.
برای سایر افراد، پزشکان اغلب استراحت تا زمان ازبین‌رفتن علائم، که معمولا 3 تا 5 روز طول میکشد، توصیه می‌کنند.
دکتر اچ. کیپ تالبوت، دانشیار پزشکی در مرکز درمانی دانشگاه واندربیلت، دراین‌باره می‌گوید: در برخی افراد علاوه بر علائم شایع آنفولانزا مثل تب، سردرد، آبریزش بینی، گرفتگی و بدن درد، علائم شدیدتری چون سرفه، گلودرد و خستگی مفرط ظاهر میشود که در اینصورت دوره نقاهت و رهایی از بیماری طولانی‌تر خواهد بود.
برای حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری، خواندن راهنمای زندگی سالم در سال 2022 خالی از لطف نیست!
دکتر تالبوت در ادامه افزود: علائم بیماری سرماخوردگی تاحد زیادی مشابه آنفولانزاست، به همین دلیل مردم مایلند «هر چیزی که در فصل زمستان اتفاق می‌افتد را آنفولانزا بنامند»، اما باید درنظر داشت که علائم سرماخوردگی خفیف‌تر از آنفولانزا بوده و معمولا دیرتر ظاهر شده و نیز بعید است که منجر به مشکلات حاد سلامتی شود.
در میان افراد مبتلا به کووید نیز، بروز علائم مشکلات تنفسی بسیار شایع است؛ پس بهترین راه برای اینکه تشخیص دهید به کدام ویروس مبتلا شده‌اید، انجام آزمایش است.
یک ضرب‌المثل جالب می‌گوید: «اگر سرماخوردگی را درمان کنید، 7 روز طول میکشد تا از بین رود؛ اگر آن را به حال خود رها کنید، یک هفته!»
درمان‌های خانگی و اثرات آنها
سال‌هاست که درمان‌های خانگی؛ مثل مصرف دمنوش گیاهی، سوپ، انواع چای گرم در کنترل علائم سرماخوردگی و آنفولانزا موثر بوده است و دانشمندان نیز در راستای سنجش میزان موثر بودن این درمان‌ها، دفعات استفاده و تعیین بهترین فرمولاسیون برای داروهای خانگی ضدسرماخوردگی و آنفولانزا مطالعاتی انجام داده‌اند، اما این تحقیقات اغلب محدود بوده و کارآیی زیادی را نشان نمی‌دهند. بااین‌حال، متخصصان اذعان می‌کنند که پیروی از روش‌هایی که باعث میشود در هنگام بیماری احساس بهتری داشته باشید، ضرری ندارد، حتی اگر در نهایت تنها اثر “دارونما” ایجاد کند. البته درنظر داشته باشید که اگر به علائم شدید دچار هستید، اگر دچار مشکل در تنفس هستید یا اگر بیش از یک هفته هیچ‌گونه بهبودی مشاهده نکردید، بایستی به پزشک متخصص مراجعه کنید.
دکتر رام می‌گوید: «گاهی اوقات ما شواهدی برای بسیاری از شیوه‌های سنتی رایج نداریم، چراکه مطالعه آنها در ابعاد گسترده صرفه اقتصادی زیادی ندارد، اما هزاران سال داده‌های حکایتی برای اثبات بی‌خطربودن آنها کافیست.»
درادامه به بررسی آنچه درباره درمان‌های خانگی محبوب می‌دانیم و نمی‌دانیم، خواهیم پرداخت!
تقویت سیستم ایمنی: مصرف ویتامین سی و زینک
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی ویتامین‌ها و مواد موجود در درمان‌های خانگی؛ مثل ویتامین سی و زینک می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کرده و مدت زمان علائم بیماری را کمی کوتاه کنند.
این ایده که ویتامین سی میتواند به سرماخوردگی کمک کند، جدید نیست و در دهه 1970 توسط لینوس پاولینگ محبوبیت یافت که باعث افزایش تقاضا برای این ماده مغذی شد. از آن زمان تاکنون، دانشمندان فعال در حوزه صنایع مرتبط با مکمل‌های خوراکی، از ویتامین سی به‌عنوان ماده‌ای موثر جهت تقویت توانایی سلول‌های ایمنی برای یافتن و مبارزه با عفونت یاد می‌کنند.
اما با همه‌ی این تفاسیر، اثربخشی این ماده مغذی هنوز موردبحث است؛ چراکه بدن انسان قادر به ذخیره دوزهای بالا از ویتامین سی در آن میزان که در مکمل‌ها یافت میشود، نبوده و مقدار اضافی ویتامین سی معمولأ از طریق ادرار دفع میشود.
البته برخی آزمایشات بالینی نشان داده‌اند که زمان مصرف ویتامین سی، بر میزان اثربخشی آن تأثیرگذار است. برای مثال یک متاآنالیز جامع که در سال 2013 منتشر شد، نشان داد که مصرف مکمل ویتامین سی به صورت منظم و پیش از ابتلا به بیماری، میتواند دوره‌ی ابتلا به سرماخوردگی را یک یا دو روز کوتاه کند، اما مصرف آن پس از بروز علائم ابتلا به بیماری، فواید چندانی را نشان نمی‌دهد.
بر سر مصرف مکمل زینک نیز بحث و یافته‌های متفاوتی وجود دارد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف شربت یا قرص‌های حاوی این عنصر کمیاب، به‌طور بالقوه با جلوگیری از تکثیر ویروس، این قابلیت را دارد که طول ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا را یک یا دو روز کاهش دهد. اما مطالعاتی نیز هستند که اذعان می‌کنند تاثیر مصرف زینک بر سرماخوردگی چیزی فراتر از “دارونما” نبوده است.
بیشتر فرمولاسیون های مکمل زینک، دارای عوارض جانبی متعددی هستند. برخی افراد که از اسپری بینی مکمل زینک استفاده می‌کردند، برای همیشه بویایی خود را از دست داده‌اند و کسانی‌که آن را به‌صورت خوراکی مصرف می‌کنند، طعم فلز را برای مدت طولانی در دهان خود احساس می‌کنند. دکتر رام می‌گوید: نکته‌ی بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که زینک را همراه با غذا مصرف کنید؛ چراکه درغیراینصورت میتواند واقعا تهوع‌آور باشد.
هیدراته نگه‌داشتن بدن و تسکین گلودرد: چای، سوپ، زنجبیل و زردچوبه
گلودرد اغلب نتیجه طبیعی التهاب است. وقتی بدن شما در حال مبارزه با ویروسی است که در سیستم تنفسی‌تان مستقر شده، تورم و احساس درد در گلو احساس میشود.
در این اوضاع بلعیدن غذا و هیدارته نگه‌داشتن بدن دشوارتر میشود که این خود موجب خشکی گلو میشود. در این میان سرفه نیز به وخامت اوضاع دامن می‌زند. بنابراین بهتر است در این وضعیت با نوشیدن آب کافی، مایعات، چای گرم و غذاهایی چون سوپ، بدن خود را هیدارته نگه دارید و کمی شرایط را برای خودتان آسان‌تر کنید.
در بسیاری از فرهنگ‌ها، زنجبیل یکی از اولین چیزهایی است که افراد هنگام گلودرد به آن روی می‌آورند. اغلب آن را همراه با سایر گیاهان دارویی در آب جوش ریخته یا آن را به سوپ مرغ اضافه می‌کنند. به‌نظر می‌رسد که این شیوه‌ی سنتی توسط علم نیز رد نشده است؛ چراکه تعدادی از مطالعات، هرچند کم، نشان داده‌اند که خواص ضدالتهابی زنجبیل، میتواند به کاهش تورم کمک کند.
زردچوبه که گیاهی از خانواده زنجبیل و بومی آسیای شرقی است و مدتهاست از آن در روش‌های درمانی آیورودا در هند مورداستفاده قرار می‌گیرد، میتواند در کاهش التهاب موثر باشد. اما اثبات اثربخشی آن با چالش‌های بسیاری همراه بوده است؛ چراکه، ترکیب اصلی موجود در ریشه زردچوبه، یعنی کورکومین، به آسانی در بدن جذب نمی‌شود و مکمل‌های کورکومین موجود نیز ممکن است به لحاظ ترکیبات با ماده اصلی بسیار متفاوت باشند. بنابراین باید درنظر داشت که برای بهره‌بردن از فواید کورکومین، بهتر است زردچوبه را در غذا مصرف کرد یا آن را با یک ماده چرب، مثل روغن پخت‌وپز یا شیر گرم، مخلوط کرد. دکتر رام دراین‌باره گفت: افزودن فلفل سیاه نیز میتواند به جذب کورکومین کمک کند. ترکیب زنجبیل و زردچوبه نیز فوق‌العاده است.
ادویه مخصوص هر غذا را می‌شناسید؟
کنترل سرفه: آب نمک و عسل
چنانچه گلودردتان با سرفه همراه است، غرغره‌کردن آب نمک میتواند موثر باشد. حدود نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان پر آب گرم مخلوط کنید و آن را در اطراف دهان خود بچرخانید. هر نوع نمکی که در خانه دارید، میتواند مورد استفاده قرار گیرد. از معیارهای جدید سازمان بهداشت جهانی برای مصرف نمک خبر دارید؟
پزشکان اغلب از غرغره‌کردن آب نمک به عنوان روشی جهت کاهش درد در دهان و گلو و نیز بهبود سلامت کلی دهان یاد می‌کنند. این کار باعث میشود مخاط غلیظ دهان اندکی نرم شده و نیز محرک‌هایی مثل باکتری‌ها، ویروس‌ها و آلرژن‌ها از گلو پاک شود.
افزودن عسل به این محلول یا انواع چای و نوشیدنی گرم میتواند اثر آرام‌بخش داشته باشد. عسل به عنوان یک نرم‌کننده عمل کرده و با پوشاندن بافتهای تحریکشده، آنها را آرام میکند.
اثربخشی عسل در کاهش دفعات سرفه، توسط برخی از یافته‌های محققان اثبات شده است. برای مثال، یک مطالعه که روی کودکان 1 تا 5 ساله انجام شد، نشان داد که مصرف دو قاشق چای‌خوری عسل در هنگام خواب به اندازه‌ی داروی دکسترومتورفان که در شربت‌های سرفه بدون نسخه یافت میشود، در کاهش سرفههای شبانه و بهبود کیفیت خواب موثر است.
رفع گرفتگی بینی: بخار و گیاهان اثربخش
مرطوب نگه‌داشتن مجرای بینی یک راه‌حل ساده و بی‌خطر دیگر است که میتواند در تسکین آنفولانزا و سرماخوردگی کودکان و بزرگسالان موثر باشد.
دکتر فادل هیند، پزشک بیماریهای عفونی در کلینیک مایو، همواره در فصل سرما و آنفولانزای زمستانی، از یک دستگاه مرطوب‌کننده محیط در خانه خود استفاده میکند. تحقیقات او نشان داده است که حفظ رطوبت اتاق، انتقال ویروس‌های تنفسی را حدود 40 تا 60 درصد کاهش می‌دهد و میتواند از بیمارشدن شما جلوگیری کند.
علاوه بر مرطوب نگه‌داشتن محیط، شما می‌توانید از پماد یا بخور مواد حاوی منتول، جهت تسکین تنفس استفاده کنید. منتول یک ماده شیمیایی موجود در گیاهان نعناعی است که به تسهیل تنفس کمک میکند. می‌توانید پماد آن را تهیه کرده و آن را زیر بینی، گلو و گردن خود بمالید. همچنین می‌توانید از گیاهانی چون اکالیپتوس و آویشن خشک‌شده یا تازه در بخور درمانی سنتی برای رفع احتقان استفاده کنید.
حرف آخر
در فصلی که ابتلا به ویروس سرماخوردگی و آنفولانزا شایع است، اغلب پزشکان توصیه به استراحت و کنترل علائم تا زمان بهبود بیماری دارند، اما در فرهنگ‌های مختلف، بسیاری از درمان‌های خانگی متنوع وجود دارد. در این مطلب سعی کردیم به بررسی برخی از روش‌های درمانی خانگی و مطالعات انجام‌شده حول آنها بپردازیم.
در آخر باید دانست که پیداکردن و انتخاب بهترین درمان خانگی ضد آنفولانزا، تنها از طریق آزمون و خطا به‌دست می‌آید. روش‌های موجود بی‌خطر و ساده که تاحدودی اثربخشی‌شان ثابت شده را تست کنید و بهترین و راحت‌ترین روش را برای خود برگزینید و بدانید که تسکین حاصل از آن قطعا ارزشش را خواهد داشت.
سوالات متداول
آیا مصرف زنجبیل برای سرماخوردگی مفید است؟
بله. زنجبیل با خواص ضدالتهابی که دارد میتواند در کاهش گلودرد و تورم موثر واقع شود.
مصرف مکمل ویتامین سی در صورت بروز علائم سرماخوردگی مهم است؟
مطالعات نشان داده که زمان مصرف مکمل ویتامین سی مهم است. اگر این مکمل پیش از ابتلا و بروز علائم مصرف شود، میتواند طول ابتلا به بیماری را یک یا دو روز کم کند.
چرا در هنگام سرماخوردگی، خوردن عسل توصیه میشود؟
مصرف عسل به کاهش سرفههای ناشی از سرماخوردگی کمک کرده و بافتهای تحریکشده گلو را آرام میکند.
