آیا محصولات ارگانیک سالم‌ترند؟

آیا در واقعیت غذای ارگانیک سالم‌‎تر است؟ آیا مواد غذایی و محصولات ارگانیک ارزش هزینه کردن دارند؟ با ما همراه باشید تا ببینیم برچسب‌های روی غذا به چه معنا هستند و کدام مواد غذایی ارزش هزینه کردن دارند.

ارگانیک به چه معناست؟

ارگانیک به شیوه رشد و فرآوری محصولات کشاورزی اشاره دارد. با وجودی که قوانین و مقررات در هر کشور متفاوت است، در ایالات متحده، محصولات کشاورزی باید بدون استفاده از علف‌کش‌ها، آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی یا ژن‌های تراریخته (GMOها) پرورش یابند.

دام‌های ارگانیک که برای گوشت، تخم‌مرغ، و محصولات لبنی پرورش داده می‌شوند باید در شرایطی پرورش داده شوند که با رفتارهای طبیعی آن‌ها سازگاری داشته باشد (همچون توانایی چریدن در علفزار) و به آن‌ها خوراک و علوفه ارگانیک خورانده شود. به این دام‌ها نباید آنتی‌بیوتیک، هورمون‌های رشد یا هرگونه محصول حیوانی داده شود.

مقایسه محصولات ارگانیک با غیرارگانیک

مزایای مواد غذایی ارگانیک

این که غذای شما چگونه پرورش یافته می‌تواند اثر قابل‌توجهی روی سلامت روانی و هیجانی شما و همچنین محیط‌‌زیست داشته باشد. در غذای ارگانیک اغلب در مقایسه با غذایی که به روش سنتی پرورش داده شده است، مواد مغذی سودمند همچون آنتی‌اکسیدان بیشتری وجود دارد. همچنین افرادی که به غذاها، مواد شیمیایی یا نگهدارنده‌ها آلرژی دارند، وقتی فقط غذای ارگانیک می‌خورند، ممکن است به علائم کمتری دچار شده یا علائم آن‌ها کاملاً برطرف شود.

محصولات ارگانیک حاوی آفت‌کش‌های کمتری هستند. مواد شیمیایی همچون قارچ‌کش‌ها، علف‌کش‌ها و حشره‌کش‌های مصنوعی در کشاورزی مصرف گسترده‌ای دارند و بقایای این مواد روی (و داخل) غذایی که می‌خوریم باقی می‌ماند.

غذای ارگانیک معمولاً تازه‌تر است؛ چون در آن از نگهدارنده‌هایی که ماندگاری محصولات را بیشتر می‌کنند استفاده نمی‌شود. محصولات ارگانیک گاهی اوقات در مزرعه‌های کوچک نزدیک محل فروش تولید می‌شوند (البته همیشه اینطور نیست؛ بنابراین به محل تولید محصولات دقت کنید)

کشاورزی ارگانیک برای محیط‌زیست بهتر است. روش‌های کشاورزی ارگانیک می‌توانند آلودگی را کاهش داده، آب را حفظ کرده، فرسایش خاک را کاهش داده، حاصلخیزی خاک را افزایش داده و انرژی کمتری مصرف کنند. کشاورزی بدون آفت‌کش‌های مصنوعی برای پرندگان و حیوانات اطراف و همچنین مردمی که نزدیک به مزارع زندگی می‌کنند بهتر است.

به حیواناتی که به روش ارگانیک پرورش می‌یابند، آنتی‌بیوتیک، هورمون رشد، یا فراورده‌های حیوانی داده نمی‌شود. خوراندن فراورده‌های فرعی حیوانی به دام‌ها، ریسک بیماری جنون گاوی را افزایش داده و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث ایجاد سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک باکتری شود.

حیواناتی که به روش ارگانیک پرورش یافته‌اند، معمولاً فضای بیشتری برای تحرک داشته و به فضای بیرون دسترسی دارند که به سالم نگه داشتن آن‌ها کمک می‌کند.

گوشت و شیر ارگانیک در برخی مواد مغذی غنی‌تر هستند. نتیجه یک مطالعه اروپایی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که سطوح بعضی مواد مغذی از جمله اسیدهای چرب امگا ۳ در گوشت و شیر ارگانیک نسبت به گوشت و شیر سنتی، تا ۵۰ درصد بیشتر است.

غذای ارگانیک عاری از مواد تراریخته است. ارگانیسم‌های دستکاری ژنتیکی شده (GMOها) یا مواد غذایی مهندسی ژنتیکی شده (GEها)، گیاهانی هستند که دی‌ان‌ای آن‌ها به نحوی دستکاری شده است که در طبیعت یا با پیوند زدن سنتی عمل نمی‌آیند، این کار اغلب اوقات برای مقاوم کردن گیاه نسبت به آفت‌ها یا تولید حشره‌کش انجام می‌شود.

مقایسه غذای ارگانیک و محلی

برخلاف استانداردهای ارگانیک، برای غذای محلی تعریف خاصی وجود ندارد. مواد غذایی محلی ممکن است در محله، استان یا منطقه شما پرورش یافته باشند. در اکثر ماه‌های سال می‌توانید محصولات محلی تولید شده در نزدیکی محل زندگیتان را از فروشگاه‌های محصولات کشاورزی بخرید (مثلاً از فروشگاه Farmer’s Market در آمریکا).

مزیت‌های محصولات محلی

• رونق اقتصاد محلی: با خرید محصولات محلی، پول در اقتصاد محلی به گردش در می‌آید. به جای اینکه درآمدها صرف کارهایی مثل بازاریابی و توزیع شود، پول بیشتری مستقیماً در جیب کشاورزان می‌رود.
• حمل و نقل: برای مثال در ایالات متحده، میانگین مسافتی که یک محصول غذایی از مزرعه برای رسیدن به بشقاب غذا طی می‌کند، بیش از ۱۵۰۰ مایل (۲۴ هزار کیلومتر) است. محصولات باید زمانی که هنوز کال هستند برداشت شوند و بعد از حمل و نقل، با گاز عمل بیایند. یا مواد غذایی در کارخانه‌ها با استفاده از مواد نگهدارنده، پرتوافکنی یا دیگر روش‌ها به شدت فرآوری می‌شوند تا برای حمل و نقل پایدار شوند.
• تازگی: محصولات محلی به هنگام رسیدن برداشت می‌شوند و بنابراین تازه‌تر هستند و مزه بیشتری دارند.

بعضی از کشاورزان محلی از روش‌های ارگانیک استفاده می‌کنند؛ اما ممکن است سرمایه کافی برای دریافت گواهی ارگانیک را نداشته باشند.

نگاهی به GMOها

موضوع اختلاف‌نظر درباره اثرات GMOها روی سلامت و محیط‌زیست بسیار موضوع داغ و موردبحثی است. در اکثر موارد، GMOها مهندسی شده‌اند تا محصولات غذایی را در برابر علف‌کش‌ها مقاوم کرده و یا حشره‌کش تولید کنند. برای مثال، بیشترِ ذرت شیرینی که در ایالات متحده مصرف می‌شود، تحت مهندسی ژنتیکی قرار گرفته تا در برابر علف‌کش Roundup مقاوم باشد و حشره‌کش خود یعنی Bt Toxin را تولید کند.

GMOها همچنین در محصولات کشاورزی آمریکایی مثل دانه سویا، یونجه، کدو، کدوسبز، پاپایا و دانه کلزا به فراوانی یافت می‌شوند. علاوه‌براین، در بسیاری از غلات صبحانه و غذاهای فرآوری‌شده نیز وجود دارند. اگر ترکیبات روی بسته‌بندی شامل شیره ذرت یا لسیتین سویا باشد، به احتمال زیاد آن محصول حاوی GMO است.

GMOها و آفت‌کش‌ها

استفاده از علف‌کش‌های سمی مثل Roundup (گلیفوسات) از زمانی که GMOها معرفی شدند، ۱۵ برابر بیشتر شده است. با وجودی که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که گلیفوسات «احتمالاً برای انسان‌ها سرطان‌زا است» هنوز بر سر میزان خطری که استفاده از آفت‌کش‌ها برای سلامت به همراه دارند، اختلاف‌نظر وجود دارد.

آیا GMOها بی‌خطر هستند؟

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و شرکت‌های زیست‌فناوری که GMOها را مهندسی می‌کنند، به بی‌خطری آن‌ها اصرار دارند؛ اما بسیاری از مدافعان سلامت غذا اشاره می‌کنند که تابه‌حال هیچ مطالعه بلندمدتی اجرا نشده است که ایمنی استفاده از GMO را تأیید کند. بااین‌حال برخی از مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که مصرف GMOها ممکن است باعث آسیب به اندام‌های داخلی، کندشدن رشد مغز، و ضخامت لوله گوارشی شود.

GMOها با افزایش آلرژن‌های غذایی و مشکلات مربوط به معده و روده در انسان‌ها، مرتبط شناخته شده‌اند. با وجودی که بسیاری از افراد فکر می‌کنند که تغییر دادن DNA یک گیاه یا جانور می‌توان ریسک سرطان را افزایش دهد، پژوهش‌ها تا این لحظه بی‌نتیجه بوده‌اند.

آیا ارگانیک یعنی بدون آفت‌کش؟

همان‌طور که قبل‌تر هم اشاره شد، یکی از مزیت‌های اصلی خوردن مواد غذایی ارگانیک، سطوح پایین‌تر آفت‌کش است. بااین‌وجود، برخلاف باور عمومی، مزارع ارگانیک از آفت‌کش استفاده می‌کنند. تفاوت آن‌ها این است که تنها از آفت‌کش‌های طبیعی استفاده می‌کنند نه آفت‌کش‌های مصنوعی که در مزارع تجاری متعارف استفاده می‌شوند. با وجودی که باور بر کمتر بودن میزان سم آفت‌کش‌های طبیعی است، برخی از آن‌ها خطراتی را برای سلامت به همراه دارند. بااین‌حال، زمانی که غذای ارگانیک می‌خورید، احتمالاً کمتر در معرض آفت‌کش‌های مضر قرار می‌گیرید.

خطرات احتمالی آفت‌کش‌ها

در نتیجه سال‌های طولانی قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، اکثر ما تجمعی از این مواد در بدنمان داریم. این «بارِ شیمیایی بدنی» یا Body Burden که اصطلاح پزشکی آن است، می‌تواند منجر به مشکلات پزشکی همچون سردرد، نقص‌های مادرزادی و فشار بیشتر بر سیستم ایمنی ضعیف شود.

بعضی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از آفت‌کش‌ها حتی در دوز پایین می‌تواند ریسک برخی سرطان‌ها همچون سرطان خون، لنفوم، تومور مغزی، سرطان پستان و سرطان پروستات را افزایش دهند.

کودکان و جنین‌ها بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر مواجهه با آفت‌کش‌ها دارند؛ چون سیستم ایمنی، بدن و مغز آن‌ها هنوز در حال رشد است. قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها در سنین پایین می‌تواند باعث تأخیر رشدی، اختلالات رفتاری، اوتیسم، آسیب به سیستم ایمنی و نقص در سیستم حرکتی شود.

زنان باردار بیشترین آسیب‌پذیری را دارند چرا که آفت‌کش‌ها فشار بیشتری را به بدن آن‌ها که از پیش تحت فشار است می‌آورند. علاوه‌براین، آفت‌کش‌ها می‌توانند هم از طریق رحم به جنین و هم از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.

استفاده گسترده از آفت‌کش‌ها منجر به پدیدارشدن «ابَر علف‌ها» و «ابَر میکروب‌ها» شده است که تنها با سم‌های بسیار قوی نابود می‌شوند همچون ۴٬۲-دی‌کلروفنوکسی‌استیک اسید (یکی از ترکیبات اصلی در عامل نارنجی (Agent Orange)).

آیا شستن و پوست کندن محصولات، آفت‌کش‌ها را از بین می‌برد؟

شستن محصولات تازه آفت‌کش‌ها را کاهش می‌دهد؛ اما حذف نمی‌کند. پوست کندن گاهی اوقات مؤثر است؛ اما مواد مغذی ارزشمند نیز با پوست کنده شده، دور ریخته می‌شوند. بهترین روش این است که از رژیم غذایی پر تنوع پیروی کنید و همه محصولات را با دقت بشویید و تمیز کنید، و هر زمان ممکن بود محصولات ارگانیک بخرید.

خرید محصولات ارگانیک مقرون‌به‌صرفه

محصولات غذایی ارگانیک اغلب نسبت به محصولات غیرارگانیک گران‌ قیمت‌تر هستند. اما اگر اولویت‌بندی درستی داشته باشید، می‌توانید در حد بودجه خود، محصولات ارگانیک بخرید.

از میزان آفت‌کش در محصولات آگاه باشید

بعضی از محصولات غیرارگانیک نسبت به بقیه آفت‌کش بیشتری دارند و هر زمان که ممکن بود، باید از مصرف آن‌ها خودداری کنید. برخی دیگر سطوح آفت‌کش پایین‌تری دارند، به‌طوری‌که مصرف این محصولات به صورت غیرارگانیک نسبتاً بی‌خطر است.

میوه‌ها و سبزیجاتی که ارگانیک بودن آن‌ها از همه مهم‌تر است

بنا بر اعلام کارگروه محیط‌زیست، یک سازمان غیرانتفاعی که نتایج تست‌های آفت‌کش دولتی را در ایالات متحده تحلیل می‌کند، میوه‌ها و سبزیجات زیر بالاترین سطوح آفت‌کش را دارند، بنابراین بهتر است ارگانیک آن‌ها را مصرف کنید:

• سیب
• فلفل‌دلمه‌ای شیرین
• خیار
• کرفس
• سیب‌زمینی
• انگور
• گوجه‌فرنگی گیلاسی
• کلم/کلم سبز
• کدو تابستانی
• هلو
• شلیل
• اسفناج
• توت‌فرنگی
• فلفل تند

میوه‌ها و سبزیجاتی که لازم نیست ارگانیک بخرید

این میوه‌ها و سبزیجات که به عنوان «۱۵ پاک» هم شناخته می‌شوند، در حالت غیرارگانیک معمولاً آفت‌کش کمی دارند:

• مارچوبه
• آووکادو
• قارچ
• کلم
• ذرت شیرین
• بادمجان
• کیوی
• انبه
• پیاز
• پاپایا
• آناناس
• نخود شیرین (یخ زده)
• سیب‌زمینی شیرین
• گریپ فروت
• طالبی

اگر می‌توانید گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات ارگانیک بخرید

در ایالات متحده، معمولاً به دام‌هایی که به صورت صنعتی پرورش داده می‌شوند ذرت، غلات، آنتی‌بیوتیک و فرآورده‌های جانبی حیوانی، هورمون رشد، آفت‌کش و لجن فاضلاب خورانده می‌شود. این روش می‌تواند هم برای خود دام و هم برای افرادی که از گوشت، تخم‌مرغ یا شیر آن تغذیه می‌کنند عواقبی را در پی داشته باشد.

روش‌های دیگر برای خرید اقتصادی محصولات ارگانیک

از بازار کشاورزان خرید کنید. بسیاری از شهرها به خصوص شهرهای کوچک، به صورت هفتگی بازار کشاورزی دارند. در این بازارها بسیاری از کشاورزان محصولات خود را در فضای باز به فروش می‌رسانند، اکثر این محصولات ارزان‌تر از قیمت فروشگاهی هستند.

عضو تعاونی مواد غذایی شوید. تعاونی‌های مواد غذایی طبیعی یا فروشگاه‌های تعاونی معمولاً قیمت‌های پایین‌تری را به اعضایی که حق عضویت سالانه پرداخت می‌کنند، ارائه می‌دهند.

در مزرعه‌های کشاورزی محلی عضو شوید، در این مزرعه‌ها افراد و خانواده‌ها با هم سهم‌هایی از محصولات عمده را مستقیماً از مزرعه محلی می‌خرند. محلی و ارگانیک!

نکاتی برای خرید محصولات ارگانیک

محصولات فصل را بخرید. میوه‌ها و سبزیجات در فصل خودشان از همیشه ارزان‌تر و تازه‌تر هستند. ببینید محصولات چه زمانی به فروشگاه‌های نزدیک شما تحویل داده می‌شوند تا بتوانید در حد ممکن تازه‌ترین محصولات را بخرید.

قیمت‌ها را مقایسه کنید. قیمت محصولات ارگانیک را در فروشگاه‌های مواد غذایی، بازارهای محلی، فروشگاه‌های آنلاین و جاهای دیگر (حتی محصولات منجمد) با هم مقایسه کنید.

به یاد داشته باشید که ارگانیک همیشه به معنی سالم بودن نیست. یکی از حقه‌های بازاریابی در صنعت غذا، سالم نشان دادنِ غذای ناسالم است؛ اما معمولاً شیرینی‌جات، دسرها و میان‌وعده‌های ارگانیک همچنان شکر، نمک، چربی یا کالری بسیار بالایی دارند. بهتر است برچسب مواد غذایی را با دقت مطالعه کنید.

چرا محصولات ارگانیک اغلب قیمت بالاتری دارند؟

محصولات غذایی ارگانیک نیازمند نیروی کار بیشتری هستند؛ زیرا کشاورزان از آفت‌کش‌های مصنوعی، کودهای شیمیایی یا داروها استفاده نمی‌کنند. دریافت گواهی ارگانیک نیز هزینه زیادی دارد و خوراک ارگانیک دام تا دو برابر گران‌تر است. مزارع ارگانیک معمولاً کوچک‌تر از مزارع دیگر هستند، یعنی هزینه‌های ثابت و بدون یارانه‌های دولتی باید در حجم پایین‌تری از محصولات توزیع شود.

منبع: 1