رژیم غذایی و محیط زیست

پیش از آن‌که ادامه مطلب را مطالعه کنید، از شما می‌خواهم که اندکی صبر کنید و به پاسخ این سوال فکر کنید: آیا رژیم غذایی و محیط زیست بر یکدیگر تاثیرگذار هستند؟ متاسفانه یا خوشبختانه، پاسخ به سوال مطرح‌شده، یک بله بزرگ و قاطع است. باتوجه‌به این رابطه تنگاتنگ، چگونه می‌توانیم تأثیر رژیم غذایی‌مان بر محیط زیست را کاهش دهیم؟

در مقاله حاضر درباره تاثیر رژیم غذایی در محیط زیست صحبت می‌کنیم و راهکارهایی را به شما معرفی می‌کنیم که به شما کمک می‌کنند آثار منفی رژیم غذایی‌تان را بر محیط زیست کاهش دهید. اگر حفاظت از محیط زیست دغدغه شما نیز هست، این مقاله از مجله فودکس را تا انتها بخوانید.

رژیم غذایی و محیط زیست چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

تغذیه سالم نه‌تنها برای بدن ما که برای محیط زیست هم مفید است. علاوه بر بدن سالم، داشتن محیط زیست سالم هم در گروی تغذیه مناسب است. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که تولید مواد غذایی از جمله کشت محصولات زراعی، پرورش دام، ماهی‌گیری و حمل آن غذاها تا سفره‌های ما، عامل ایجاد 20 تا 30 درصد گازهای گلخانه‌ای جهان است. همچنین، 33 درصد از زمین‌های سیاره ما برای تولید و پرورش غذاهای مصرفی‌مان مورداستفاده قرار می‌گیرند.

علاوه بر همه آن‌چه در بالا به آن اشاره شد، ماشین‌آلاتی که برای تولید غذاهای ما، انتقال آن‌ها به سوپرمارکت و سپس سفره‌های ما مورداستفاده قرار می‌گیرند نیز، کره زمین را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. به این‌ها، حجم بسته‌بندی‌های کاغذی و پلاستیکی را که پس از بازکردن و استفاده از مواد غذایی دور ریخته می‌شوند، اضافه کنید. وحشتناک است، نه؟

اگر چه این اعداد نگران‌کننده هستند، اما خبر خوب این‌که تغییر رژیم غذایی ما می‌تواند این اعداد را تغییر دهد. در ادامه مطلب، درباره این‌که با چه راهکارهایی می‌توانیم تأثیر منفی رژیم غذایی بر کره زمین را کاهش دهیم و رابطه رژیم غذایی و محیط زیست را بهبود بخشیم، بیشتر حرف می‌کنیم.

مروری بر رویکرد برندها در کاهش پلاستیک بسته‌بندی محصولات خالی از لطف نیست!

رژیم غذایی سازگار با محیط زیست چیست؟

منظور از رژیم غذایی سازگار با محیط زیست، رژیمی است که به‌طورکلی سالم باشد و تأثیر کمی بر محیط زیست داشته باشد. داشتن چنین رژیمی علاوه بر این‌که به ما کمک می‌کند از سلامتی بیشتری برخوردار شویم، بلکه باعث می‌شود زمین منابع کافی برای تغذیه نسل‌های آینده در اختیار داشته باشد.

اگرچه رژیم غذایی پایدار و سازگار با محیط‌زیست پیچیده به‌نظر می‌رسد، اما در ساده‌ترین حالت، هدف چنین رژیمی تأثیر مثبت بر فرد و محیط، چه درحال‌حاضر و چه در آینده است. هیچ قانون مشخصی درباره این‌که چه چیزی باعث سازگاری یک رژیم غذایی با محیط زیست می‌شود، وجود ندارد. اما استفاده از بعضی مواد غذایی و به‌کاربستن یک‌سری راهکارها، می‌تواند رابطه رژیم غذایی و محیط زیست را بهبود بخشد.

به‌طورکلی، در یک رژیم غذایی سالم و سازگار با محیط زیست، مصرف مواد غذایی زیر افزایش پیدا می‌کند:

• سبزیجات
• میوه‌ها
• غلات کامل
• آجیل
• حبوبات

درعین‌حال، فردی که به‌صورت پایدار غذا می‌خورد، باید مصرف مواد زیر را قطع یا محدود کند:

• غلات تصفیه‌شده
• غذاهای فرآوری‌شده
• غذاهای پُرشکر
• گوشت قرمز

در همین راستا، پیشنهاد می‌شود تا با لیست غذاهای بدون گوشت آشنا شوید.

نکته دیگری که درباره رژیم غذایی و محیط زیست باید به آن اشاره کرد، این است که در یک رژیم غذایی پایدار، تأثیر بر محیط زیست، سلامت فرد و زنجیره غذایی، در نظر گرفته می‌شوند. از مهم‌ترین عواملی که پایداری یک رژیم غذایی را تعیین می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دردسترس‌بودن مواد غذایی
• هزینه نسبی
• تنوع زیستی
• حفاظت از زیست‌بوم
• سلامت عمومی

توجه به این عوامل، موجب می‌شود که سیاره ما در تأمین غذا و منابع برای جمعیتی که با سرعتی فزاینده درحال‌رشد است، با مشکل مواجه نشود.

چرا باید رژیم غذایی سازگار با محیط زیست داشته باشیم؟

درباره این‌که چرا باید رابطه رژیم غذایی و محیط زیست را جدی بگیریم، علل زیادی وجود دارد. یکی از آن‌ها پرورش دام است. دامپروری اثرات مخربی بر حیات‌وحش و محیط زیست دارد. تولید گوشت، یکی از مخرب‌ترین و کم‌کارآمدترین رویه‌های بشری است که تا حد قابل‌توجهی، تلفات حیات‌وحش، آلودگی زمین و آب، جنگل‌زدایی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را افزایش می‌دهد.

جمعیت جهان در حال حاضر از 7.5 میلیارد نفر فراتر رفته است و تا اواسط قرن به 10 میلیارد نفر خواهد رسید. همان‌طور که جمعیت و میزان مصرف ما همچنان درحال‌رشد است، تولید گوشت نیز افزایش خواهد یافت. باتوجه ‌به این‌که تولید گوشت بین سال‌های 1980 و 2010، 3 برابر شد، دور از انتظار نیست که تا سال 2050 هم 2 تا 3 برابر شود.

دام‌ها در حال حاضر بیش از 25 درصد از زمین‌های کره زمین را اشغال کرده‌اند و در هر دقیقه، زمین به‌اندازه 7 زمین فوتبال با بولدوزر تخریب می‌شود تا فضایی برای دام‌ها و تولید محصولات غذایی بیشتر ایجاد شود؛ زمین‌های که زمانی زیستگاه حیوانات وحشی و زیست‌بوم‌های بیولوژیکی متنوع بودند و نقشی کلیدی در جذب دی‌اکسیدکربن و فیلتر‌کردن منابع آب داشتند.

علاوه‌براین، انسان‌ها معمولاً افراط زیادی در مصرف غذاهای ناسالم و فرآوری‌شده دارند و حجم زیادی از غذاها را دور می‌ریزند. این رفتارها تأثیر مخربی بر محیط زیست دارند و زندگی نسل‌های آینده را به خطر می‌اندازند. با وجود رابطه غیرمسالمت‌آمیز فعلی رژیم غذایی و محیط زیست، هنوز هم در اتخاذ رژیم غذایی پایدار و دوست‌دار محیط زیست مردد هستید؟

10 نکته برای بهبود رابطه رژیم غذایی و محیط‌زیست

غذاهایی که برای تغذیه روزانه‌مان انتخاب می‌کنیم، ممکن است هم برای بدن ما و هم محیط زیست اطرافمان پیامدهای منفی به همراه داشته باشند. اما با به‌کاربستن یک‌سری راهکارها و توسعه عادات غذایی سازگار با محیط زیست، می‌توانیم اثرات منفی عادت‌های غذایی‌مان را کاهش دهیم و رابطه رژیم غذایی و محیط زیست را بیش‌ازپیش بهبود بخشیم.

سبزیجات بیشتری مصرف کنید

رژیم‌های غذایی گیاهی، همواره تأثیر کمتری بر محیط زیست دارند و کاهش مصرف گوشت، یکی از بهترین اقدامات برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کربن است. توصیه می‌کنیم غذاهای گیاهی بیشتر مصرف کنید و بخش عمده‌ای از نیاز روزانه‌تان به غذا را از غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و حبوبات تأمین کنید.

باتوجه‌به این‌که زباله‌های تولیدشده از سبزیجات زیست‌تخریب‌پذیر هستند، با یک تیر چند نشان خواهید زد. علاوه بر کاهش انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای، زباله کمتری تولید خواهید کرد. همچنین می‌توانید از بقایای میوه‌ها و سبزیجات برای خاک کمپوست درست کنید. کمپوست علاوه بر این‌که باعث تقویت و غنی شدن خاک می‌شود، با کاهش انتشار متان از محل‌های دفن زباله، انتشار کربن را هم کاهش می‌دهد.

علاوه‌براین، مصرف سبزیجات بیشتر باعث می‌شود که تعداد گرسنگان جهان تا حد چشمگیری کاهش پیدا کنند. «مؤسسه منابع جهانی» تخمین زده است که ایجاد چنین تغییری در رژیم غذایی، باعث می‌شود 30 درصد افراد بیشتری از گرسنگی در امان بمانند.

مصرف محصولات حیوانی را محدود کنید

بالابودن تقاضا برای دام و مشتقات آن – گوشت، شیر و تخم‌مرغ – با سرعت بسیار بالایی، منابع طبیعی سیاره ما را کاهش و آلودگی را افزایش می‌دهد. پرورش دام مستلزم به‌کارگیری حجم وسیعی از زمین‌ها و استفاده از مقادیر زیادی آب است که منجر به تخریب جنگل‌ها و آلودگی آب از طریق تخلیه زباله‌ها می‌شود. علاوه‌براین، توسعه کشاورزی با محوریت دام، ممکن است انقراض گونه‌ها و کاهش ذخایر آب شیرین را در پی داشته باشد.

این مسئله به معنای قطع مصرف گوشت نیست. کافی است غذاهای گوشتی خود را به یک وعده در روز محدود کنید، یا یک روز در هفته اصلاً گوشت نخورید. همچنین، سعی کنید گوشتی بخرید که دام آن به‌صورت پایدار و در مراتع پرورش‌ یافته است. از این طریق، گوشت خوشمزه‌تر و سالم‌تری را مصرف خواهید کرد.

مواد غذایی «کامل» را انتخاب کنید

منظور از غذای کامل، غذای فراوری نشده یا کمتر فراوری‌شده است. این غذاها کمترین تأثیر را بر محیط زیست دارند. هرچه یک ماده غذایی بیشتر فراوری شده باشد، گازهای گلخانه‌ای بیشتری در روند فراوری آن تولید می‌شود. به‌علاوه، غذاهای فراوری‌شده بسته‎بندی بیشتری دارند و ممکن است به مقصدهای دورتری ارسال شوند که همه این‌ها با افزایش آلودگی و انتشار آلاینده‌ها همراه هستند.

فله‌ای خرید کنید

مواد غذایی فله‌ای اغلب بدون بسته‌بندی یا در ظروفی عرضه می‌شوند که قابلیت استفاده مجدد دارند. در نتیجه، زباله کمتری تولید خواهد شد که برای محیط زیست بسیار مفید است. علاوه بر بسته‌بندی کمتر و کاهش مصرف زباله، خرید فله‌ای گزینه اقتصادی‌تری هم است و به شما کمک می‌کند در خرید میوه‌ها، سبزیجات، غلات و روغن‌ها، در هزینه‌هایتان صرفه‌جویی کنید.

غذای محلی و فصلی بخورید

برای داشتن تغذیه سالم‌تر، پایدارتر و اقتصادی‌تر، توصیه می‌شود متناسب با فصل غذا بخورید. میوه‌ها و سبزیجات در فصل خودشان تازه‌تر، خوشمزه‌تر و ارزان‌تر هستند. علاوه بر این، تأثیر مثبتی هم بر کره زمین دارد. وقتی میوه یا سبزیجاتی را خارج از فصل آن همچنان در میوه‌فروشی‌ها مشاهده می‌کنید، به معنی آن است که این مواد غذایی از مکان‌های دیگری به فروشگاه منتقل شده‌اند؛ یعنی فرایندی که با صرف هزینه بیشتر و افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای همراه است.

علاوه بر این، پیشنهاد می‌کنیم گهگاهی از بازار کشاورزان محلی دیدن کنید و مواد غذایی مورد نیازتان را از آن‌ها خریداری کنید. این مسئله علاوه بر این‌که سوخت موردنیاز برای ارسال مواد غذایی به بازار را کاهش می‌دهد، به حمایت از جوامع محلی هم کمک می‌کند.

آب‌معدنی نخرید!

برای انتقال بطری‌های آب‌معدنی به فروشگاه‌ها، حجم زیادی از انواع سوخت‌های فسیلی سوزانده می‌شوند. برای جلوگیری از این امر و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، سعی کنید همواره یک بطری آب همراهتان داشته باشید، تا در صورت لزوم تشنگی‌تان را با آن رفع کنید و مجبور نباشید آب‌معدنی بخرید. با این کار، به تولید زباله پلاستیکی کمتر هم کمک خواهید کرد.

بعضی مواد غذایی را خودتان پرورش دهید

اگر حیات یا فضای باز دارید، می‌توانید بعضی محصولات را در منزلتان پرورش دهید. از این طریق، شانس این را خواهید داشت که خوشمزه‌ترین غذاهای جهان را میل کنید. علاوه‌براین، با پرورش میوه‌ها و سبزیجات، شاهد این خواهید بود که رشد موفقیت‌آمیز این غذاها چقدر سخت است. چنین بینشی به شما کمک خواهد کرد که عادات خرید و دورریز مواد غذایی را تغییر دهید.

گزینه‌های پایداری را طلب کنید

از این‌که از صاحبان فروشگاه‌ها و رستوران‌ها بخواهید که در ارائه خدماتشان به پایداری و سازگاری با محیط زیست اهمیت دهند، نترسید. وقتی کسب‌وکارها ببینند که از مشاغل سبزگرا حمایت بیشتری می‌شود، به سبزگرایی روی خواهند آورد. همچنین، از تأمین‌کنندگان مواد غذایی‌تان بخواهید که از تولیدکنندگان محلی حمایت کنند و با خرید و پشتیبانی از این تأمین‌کننده‌ها، به رونق رفتارهای سازگار با محیط زیست کمک کنید.

برای دو وعده، یک‌بار آشپزی کنید

آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که به‌اندازه دو وعده غذا بپزید و از مزایای آن لذت ببرید؟ غذا پختن در حجم‌های بیشتر و برای وعده‌های بیشتر نه‌تنها در زمان شما صرفه‌جویی می‌کند، بلکه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی هم مؤثر است. شاید پختن غذا برای دو وعده زمان‌بر و سخت به نظر برسد، اما باتوجه‌به این‌که هم در زمان شما صرفه‌جویی می‌شود و هم برای محیط زیست مزایای مثبتی به همراه دارد، بهتر است در انجام آن غفلت نکنید.

از غذاها به‌درستی نگهداری کنید

مسلماً برای شما هم پیش‌آمده است که حجم زیادی از مواد غذایی را به دلیل این‌که طعم و مزه آن تغییر کرده است دور ریخته باشید. عدم نگه‌داری درست از مواد غذایی، معمولاً باعث تغییر طعم مواد غذایی می‌شود. از سوی دیگر، نگهداری اصولی از مواد غذایی، نه‌تنها غذاها را به مدت طولانی‌تری تازه نگه می‌دارد، بلکه به شما کمک می‌کند غذای کمتری را هدر دهید.

قطعاً می‌دانید که دورریز مواد غذایی، یکی از عواملی است که رابطه رژیم غذایی و محیط زیست را تخریب می‌کند. برای همین، باید تلاش کنیم حتی‌الامکان دورریز مواد غذایی را به کمترین مقدار خود برسانید. در ادامه نکاتی برای نگهداری صحیح از مواد غذایی ارائه شده است:

• سبزیجات تازه: سبزیجات را در کیسه‌های پارچه‌ای دربسته نگهداری کنید. این کار با کاهش جریان اکسیژن، به حفظ تازگی و طراوت غذاها کمک می‌کند.
• مرکبات: مرکبات را بهتر است در کیسه‌های توری نگهداری کنید تا جریان اکسیژن به تازه‌تر ماندن آن کمک کند.
• انواع توت‌ها: این نوع میوه‌ها را نشسته داخل یخچال نگهداری کنید و چند دقیقه پیش از میل‌کردن، آن‌ها را بشویید.
• قارچ: بهتر است قارچ‌ها را در کیسه‌های کاغذی نگهداری کنید. این کار باعث جذب شدن رطوبت و افزایش طول عمر قارچ‌ها می‌شود.
• هویج: ساقه‌های سبز هویج را جدا کنید تا مواد مغذی موجود در آن حفظ شوند.
• کرفس: برای آنکه ساقه‌های کرفس به مدت طولانی‌تری تازه بمانند، آن‌ها را در فویل‌های نازک بپیچید.
• در کنار راهکارهای گفته‌شده، حتماً عملکرد یخچالتان را بررسی کنید تا مطمئن شوید که یخچال مسئول تغییر طعم غذاها نیست.

حرف آخر

رژیم غذایی و محیط زیست، مقوله‌هایی هستند که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. رژیم غذایی ما، محیط زیستمان را – در زمان حال و آینده – تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. در مقاله حاضر با شما درباره رژیم غذایی و محیط زیست صحبت کردیم و راهکارهایی را برای کاهش اثرات منفی تغذیه بر محیط زیست، به شما ارائه کردیم. چه مواردی را به راهکارهای ارائه‌شده در فهرست بالا اضافه می‌کنید؟

سؤالات متداول

رژیم غذایی از چه جنبه‌هایی محیط زیست را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟

تغذیه ما، حداقل از 4 جهت بر محیط زیست تأثیر می‌گذارد:

• نزدیک به 20 تا 30 درصد از گازها گلخانه‌ای، در فرایند تولید مواد غذایی تولید می‌شوند.
• نزدیک به 30 درصد از زمین‌های کره زمین برای کاشت مواد غذایی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
• گاهی اوقات ماشین‌آلاتی که برای تولید، نگهداری و حمل مواد غذایی استفاده می‌شوند، تاثیری منفی بر محیط زیست دارند.
• برای بسته‌بندی و عرضه مواد غذایی، عموما از بسته‌بندی‌های کاغذی و پلاستیکی استفاده می‌شود که به‌نوبه خود با افزایش انباشت زباله، تأثیر منفی بر محیط زیست می‌گذارند.

در یک رژیم غذایی سازگار با محیط زیست چه غذاهایی باید بیشتر یا کمتر مصرف شوند؟

میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، آجیل و حبوبات، مواد غذایی هستند که استفاده از آن‌ها در وعده‌های غذایی باید افزایش پیدا کند و بهتر است تا حد امکان از مصرف غذاهای فراوری‌شده، فراورده‌های حیوانی و غلات تصفیه‌شده، خودداری کنید.

آیا گرفتن یک رژیم غذایی پایدار و سازگار با محیط زیست دشوار است؟

خیر. با انجام یک‌سری راهکارها، به‌راحتی می‌توانید اثرات منفی رژیم غذایی خود بر محیط زیست را کاهش دهید:

• سبزیجات بیشتری بخورید.
• مصرف غذاهای حیوانی را کاهش دهید.
• خرید آب‌معدنی را کاهش دهید.
• غذاهای فراوری‌نشده بخورید.
• فله‌ای خرید کنید.
• از تولیدکنندگان محلی حمایت کنید.
• خودتان مواد غذایی مورد نیازتان را پرورش دهید.