بایدها و نبایدهایی رژیم غذایی برای افراد دیابتی

لزوم تغذیه سالم برای همه افراد، امری ضروری است. در این میان، تغذیه بیماران اهمیت بالاتری دارد؛ زیرا میزان آسیب‌پذیری آن‌ها، نسبت به غذاهای مضر، بیشتر است. آشنایی با شیوه عمل‌کرد بدن، بعد از دریافت غذا کمک می‌کند تا بتوانید توسط دریافت غذاهای درست و استاندارد، سلامتی دوباره را به افراد دیابتی هدیه دهید. فودکس در این نوشتار بهترین و بدترین غذا برای دیابتی ها را معرفی می‌کند. اگر به دنبال رژیم غذایی افراد دیابتی یا در جستجوی برنامه غذایی دیابتی ها هستید؛ این مقاله می‌تواند راه را برایتان روشن کند. با ما تا انتهای این مسیر روشن همراه شوید.

اهمیت رعایت رژیم غذایی سالم برای دیابتی ها 

آگاهی از رژیم غذایی افراد دیابتی، کمک می‌کند تا مشکلات سلامتی افراد مبتلا به این بیماری، تا حد زیادی کنترل شود. پیش از آنکه بخواهیم راهکاری برای رژیم غذایی دیابتی ها معرفی کنیم؛ لازم است یک سری اطلاعات اولیه داشته باید تا بتوانید رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها را با توجه به این اطلاعات تکمیل کنیم. در ادامه به سه سوال مهم پاسخ می‌دهیم:

دیابت چیست؟ 

بیماری قند یا دیابت نوعی بیماری مزمن است؛ که در آن بدن توانایی استفاده یا ذخیره گلوکز را ندارد. گلوکز اضافی در بدن این افراد، در خون آن‌ها جمع می‌شود و قند خون آن‌ها را بالا می‌برد. عضو کلیدی ذخیره یا استفاده گلوکز در بدن، لوزالمعده است. لوزالمعده با ترشح انسولین، کلوگز موجود در خون را وارد سلول‌های بدن می‌کند. دو نوع دیابت وجود دارد که در نوع اول آن، لوزالمعده فرد دیابتی توانایی ترشح انسولین را ندارد و در نوع دوم سلول‌های بدن توانایی پذیرش انسولین را ندارند.

قند خون بالا چه عوارضی دارد؟ 

افزایش دراز مدت گلوکز در بدن، سبب افزایش فشار اسمزی خارج سلولی می‌شود. این امر در نهایت قدرت ورود و خروج غشای سیتوپلاسمی را کاهش می‌دهد. در نتیجه این فرآیند، مشکلاتی مانند از دست رفتن آب در سلول و به دنبال آن آسیب به بافت‌ها و به‌خصوص رگ‌های خونی می‌شود. آسیب به رگ‌ها می‌تواند در نهایت باعث بی‌حس شدن اعضای بدن، تحلیل رفتن ماهیچه‌ها و حملات شدیدتری مانند حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های کلیوی شود. در این مورد شاید بهتر باشد کمی آشنایی با انواع میوه های بدون قند و کاهش دهنده قند خون بدانیم.

غذاهای مهم دیابتی ها کدامند؟  

به همین دلایل مهم، افراد دیابتی باید آگاهانه غذا بخورند. آن‌ها باید بدانند کدام غذاها ممکن است گلوکز خون را بالا ببرد و کدام غذاها به کاهش گلوکز یا از بین بردن گلوکز اضافی خون کمک کند. بر این اساس چهار گروه غذایی زیر در برنامه غذایی مناسب دیابتی ها توصیه می‌شود:

• دریافت کم کربوهیدارت های با فرمول ساده و استفاده از کربوهیدارت های گیاهی
• دریافت پروتیین به اندازه نیاز
• دریافت چربی سالم گیاهی یا چربی حیوانات دریایی
• دریافت فیبر گیاهی کافی

رژیم غذایی سالم برای دیابتی ها 

رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها، شامل غذاهایی است که گلوکز نداشته باشد یا کمترین مقدار آن را داشته باشد. گلوکز یک قند ساده است که کربوهیدارت و مونوساکارید نیز محسوب می‌شود. این ماده، برای ساخت سلولز در دیواره سلولی بدن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم‌چنین این ماده مهم‌ترین منبع انرژی در همه موجودات زنده محسوب می‌شود. میزان گلوکز طبیعی در بدن فرد سالم در حالت ناشتا، عددی بین 80 تا 90 میلی گرم در دسی لیتر است. این مقدار بعد از مصرف یک وعده غذایی، به عددی در حدود 120 تا 140 خواهد رسید. این مقدار اضافی، ظرف دو ساعت توسط انسولین موجود در بدن، به حالت عادی برمی‌گردد. از آن‌جا که این مقدار افزایش یافته بعد از مصرف غذا، در افراد دیابتی به کندی کاهش می‌یابد، نیاز به رژیم غذایی مناسب افراد دیابتی، به شدت توصیه می‌شود.

اهمیت زمان تغذیه برای دیابتی ها 

زمان تغذیه برای افراد دیابتی اهمیت زیادی دارد. دلیل این امر آن است که؛ در صورت استفاده از انسولین یا داروی دیابت، بدن آن‌ها فاقد ذخیره گلوکز کافی است. به همین دلیل مهم، حذف یا به تاخیر انداختن یک وعده‌های غذایی مهم مانند صبحانه، نهار و شام، ممکن است سبب هیپوگلیسمی یا کاهش شدید گلوکز خون شود. همه افراد دیابتی به زمان بندی مناسب غذایی نیاز دارند. سر ساعت باید سه وعده غذایی میل شود. به‌علاوه سه میان وعده نیز باید مصرف شود.

اهمیت حجم غذا برای افراد مبتلا به دیابت 

از آن‌جا که میزان غذای مصرفی رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها، تاثیر زیادی در گلوکز خون دارد، به همین دلیل باید حجم غذای افراد دیابتی را کم کرد. البته در ازای این حجم کم، باید تعداد وعده‌های غذایی این افراد را افزایش داد. فرد مبتلا به دیابت، با کنترل حجم غذای خود، از ورود ناگهانی کربوهیدرات به بدن و مواجه شدن با انبوهی قند سازمان‌دهی نشده، جلوگیری می‌کند. در عوض کربوهیدرات به‌دست آمده را، در کمترین زمان ممکن هضم می‌کند و آن را تبدیل به انرژی مصرفی می‌نماید. 

رژیم غذایی افراد دیابتی برای کاهش وزن

برنامه غذایی دیابتی ها یک برنامه غذایی کامل است. این برنامه سبب کاهش میزان ذخیره چربی بدن می‌شود. به همین دلیل از این رژیم به‌عنوان یک برنامۀ غذایی مناسب برای کاهش وزن استفاده می‌شود. با توجه به آن چه تاکنون گفته شد می‌توان رژیم غذایی را بخش بسیار مهمی در زندگی افراد دانست. با همه چیز درباره انواع رژیم غذایی سالم می‌توان به زندگی یک زندگی سالم و خوب رسید.

انواع رژیم غذایی برای دیابتی ها

انواع برنامه غذایی دیابتی ها، سبب کاهش قند خون آن‌ها شود. از نظر کارشناسان عرصه تغذیه، رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها باید دارای سه مزیت زیر باشد:

• منجر به کاهش چربی بدن شود
• قند خون را افزایش ندهد
• وزن بدن را افرایش ندهد

از نظر علمی نیز ثابت شده است که از دست دادن چربی بدن باعث کنترل بهتر گلوکز خون و کاهش سطح انسولیت می‌شود. در نتیجه به مدیریت دیابت کمک می‌کند. اساس انواع رژیم‌های غذایی بر مصرف کم کربوهیدرات و قند نیز تاکید می‌کند. در ادامه نکات زیر را درباره کربوهیدرات در برنامه غذایی دیابتی ها مطرح می‌نماییم:

گروه‌های اساسی غذایی برای دیابتی ها   

کربوهیدرات‌ها از سه گروه اساسی زیر تشکیل شده‌اند:

• قند
• نشاسته
• فیبر

استفاده از فیبر محلول، جز ضرورریات یک رژیم مخصوص دیابتی ها است. مصرف میوه و سبزیجات بدون قند و دارای فیبر بالا، مانند خیار در غذای افراد دیابتی دارای جایگاه بالایی است. هم‌چنین استفاده از کربوهیدرات‌های با ساختار مولکولی سالم و پیچیده، برای افراد دیابتی ضرر کمتری دارد. به همین دلیل است که بر استفاده از غلات کامل در این رژیم‌ها تاکید شده است. پروتیین‌ها نیز در این رژیم دارای جایگاه ویژه‌ای هستند؛ زیرا افراد دیابتی، در غذای روزانه خود به پروتیین به اندازه کافی نیاز دارند. این رژیم‌ها حاوی چربی‌های مفید و گیاهی نیز هستند؛ زیرا این چربی‌ها در کنترل قند خون به‌صورت موثر عمل می‌کنند. به همین دلیل است که استفاده از گردو و زیتون در رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها توصیه می‌شود.

شاخص گلیسمی در برنامه غذایی دیابتی ها 

افراد دیابتی برای مصرف مواد غذایی خود باید به شاخص گلیسمی مواد غذایی توجه داشته باشند. این شاخص نشان می‌دهد که هر ماده غذایی شامل کربوهیدرات؛ چه زمانی طول می‌کشد تا به قند تبدیل شود. هرچه شاخص گلیسمی پایین‌تر باشد؛ یعنی زمان تبدیل شدن کربوهیدرات به قند طولانی‌تر است، که طبق تحقیقات به‌دست آمده این عامل برای کنترل قند خون افراد دیابتی، تاثیر بسیار مثبتی خواهد گذاشت. یکی از مهمترین مشکلاتی که افراد در رژیم عذایی دارند، برنامه غذایی است. در دنیای مدرن امروز استفاده از اپلیکیشن‌ رژیم غذایی بسیار می‌تواند کارگشا باشد. بهترین اپلیکیشن‌ های رژیم غذایی می تواند برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مفید باشد.

چند برنامه غذایی دیابتی ها 

ممکن است استفاده از یک رژیم غذایی برای همه افراد دیابتی جواب ندهد. به همین دلیل باید رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها را، مورد توجه قرار داد که با ساختار بدن، میزان پیشروی دیابت و نوع سلیقه فرد، هم‌خوانی داشته باشد. در این قسمت چند رژیم غذایی افراد دیابتی را معرفی می‌کنیم:

رژیم غذایی 15 روزه برای دیابتی ها

این برنامه غذایی از یک دستورالعمل زمان بندی شده 15 روزه برای رژیم غذایی افراد دیابتی استفاده می‌کند.

روش بشقاب در رژیم غذایی دیابتی ها  

در روش بشقاب در رژیم غذایی در تغذیه دیابتی ها، برای یک وعده غذای اصلی، از یک بشقاب با اندازه مشخص 9 اینچی( به‌طور تقریب 23 سانتی متر) و دارای مواد غذایی با نسبت مشخص استفاده می‌شود. مواد داخل این بشقاب باید دارای نسبت‌های زیر باشند:

• سبزیجات یک دوم بشقاب
• گوشت یا پروتیین یک چهارم بشقاب
•  نشاسته یک چهارم بشقاب
• در کنار این بشقاب یک فنجان شیر یا ماست و یک قطعه میوه

شمارش کربوهیدارت 

در این روش میزان کربوهیدرات مصرفی، در هر وعده غذایی اصلی مشخص می‌شود و فرد مبتلا به دیابت مجاز به استفاده بیشتر از این مقدار کربوهیدارت نیست. روش شمارش کربوهیدارت، در این رژیم غذایی به دو شیوه زیر انجام می‌شود:

روش شمارش کربوهیدرات به گرم  

هر واحد کربوهیدرات معادل 15 گرم است. نکات زیر در محاسبه میزان کربوهیدرات هر ماده غذایی در این رژیم قابل توجه است:

• کربوهیدرات بین 5-0 گرم؛ اصلا در شمارش قند به حساب نمی‌آید
• کربوهیدرات بین 10-6 گرم؛ معادل نصف واحد کربوهیدرات
• کربوهیدرات بین 20-11؛ یک واحد قند
• کربوهیدرات 20-25 یک و نیم واحد قند
• کربوهیدرات بین 35-26 حدود دو واحد قند

به عنوان مثال هر واحد نان معادل یک کف دست و هر واحد برنج معادل چهار تا پنج قاشق غذا خوری است.

روش شمارش کربوهیدرات به واحد 

هر یک واحد مواد غذایی شامل کربوهیدرات، برای مصرف یک وعده غذای اصلی رژیم غذایی دیابتی ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس چهار قاشق برنج پخته، یک کف دست نان ضخیم، سه کف دست نان نازک، یک برش نان تست، دو سیب متوسط، سه لیوان سبزیجات خام، یک و نیم لیوان سبزیجات پخته و … هر کدام یک واحد کربوهیدرات محسوب می‌شوند.

حذف موارد ممنوع از رژیم غذایی

اینکه بدانیم؛ کسانی که قند خون دارند؛ چه چیزهایی نباید بخورند، بسیار اهمیت دارد. در روش حذف موارد ممنوع از رژیم غذایی دیابتی ها، تمام مواد غذایی مضر از جدول غذای دیابتی ها حذف خواهد شد. حذف مواد غذایی مضر باعث می‌شود که فرد دیابتی بتواند از بین مواد غذایی که اجازه استفاده آن را دارد؛ به یک تعادل درست و مطابق سلیقه خود برسد.

استفاده از غذای بدون قند برای بیمارن دیابتی  

در این روش از رژیم غذایی افراد دیابتی؛ استفاده از مواد غذایی بدون قند یا با قند پایین توصیه می‌شود. این مواد شامل جو، جوی دو سر، آووکادو، بروکلی، سیب، سبزیجات، هویج، ماهی، تخم کتان، شیر و ماست کم چرب، کرۀ بادام زمینی، نان سبوس دار، سیب زمینی شیرین، سیر، گیلاس ترش، سبزیجات برگ دار، زغال اخته و تمشک، بادام، غلات کامل، دارچین و خرفه است.

اهمیت مصرف میوه در برنامه غذایی دیابتی ها

از آن‌جا که میوه‌ها حاوی مقدار زیادی فیبر هستند؛ به همین دلیل در رژیم غذایی دیابتی ها توصیه می‌شود. به‌علاوه بعضی از میوه‌ها توانایی مبارزه با قند اضافی بدن را دارند. استفاده از میوه‌ها کمک می‌کند تا ویتامین‌های مورد نیاز بدن نیز تامین شود. مصرف میوه‌ها و سبزیجات در مقاوم‌سازی بدن افراد دیابتی بسیار موثر است. از میوه‌های خوب و مفید برای بیماری دیابت؛ می‌توان به سیب، گیلاس ترش، زغال اخته، لیمو، انجیر، کیوی، آلبالو ترش، گریپ فروت، آلو سیاه، آووکادو، توت فرنگی، پرتقال و گلابی را نام برد.

بدترین مواد غذایی برای کسانی که قند خون دارند!

از بدترین غذاها در رژیم غذایی دیابتی ها، می‌توان به غذاهای دارای چربی اشباع و چربی ترانس، غذاهای سرشار از نمک، انواع شیرینی‌ها، نوشیدینی‌های شیرین شده با شکر، مشروبات الکلی و انرژی‌زا، اشاره کرد. موادی نیز وجود دارند که باید مصرف آن‌ها بسیار کنترل شده باشند. از جمله این مواد می‌توان به برنج سفید، سس گوجه، کیک شیر یا پنکیک، قهوه مخلوط، آبنبات، مویز یا کشمش، شیر پر چرب، نان سفید، سیب زمینی سرخ شده، گوشت چرب، انگور، انبه، پاپایا، موز، طالبی، هندوانه، زرد آلو، آناناس،آب میوه مصنوعی، غلات نرم و میوه خشک اشاره کرد.

نکات طلایی در رژیم غذایی افراد دیابتی

رعایت یک سری نکات در رژیم غذایی افراد دیابتی کمک می‌کند تا سلامتی‌شان به خطر نیافتد. در ادامه نکات طلایی در رژیم غذایی افراد دیابتی را ذکر می‌نماییم:

• رژیم غذایی سالم برای دیابتی ها شامل مواد غذایی با کربوهیدرات مشخص و در حجم کم است
• شام مناسب برای دیابتی ها، باید مواد مقوی از هر گروه مواد غذایی مناسب دیابتی‌ها را در اندازه تعریف شده، شامل شود
• صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی در رژیم غذایی دیابتی ها است و به همین دلیل لیست صبحانه برای دیابتی ها باید شامل گروه‌های مختلف مواد غذایی باشد

سخن آخر 

در این مقاله از فودکس، اطلاعات جامعی در زمینه برنامه غذایی دیابتی ها ارایه شد. به کمک این نوشتار می‌توانید رژیم غذایی دیابتی ها را به دقت مورد توجه قرار دهید و یک رژیم غذایی مناسب برای این افراد در نظر بگیرد. مجموعه مقالات فودکس با معرفی مواد غذایی سالم، ارایه روش‌های صحیح مصرف مواد غذایی، مطابق با سلامت جسمی افراد سالم و افراد با بیماری‌های متفاوت، مسیر روشنی را در برنامه غذایی همه افراد ایجاد می‌کند. سلامت شما جز اهداف اولیه ما است.