مسئولیت اجتماعی شرکتی (Corporate Social Responsibility) یا CSR، در واقع استراتژی‌های اخلاقی، اجتماعی و مفید برای جامعه هستند که توسط بنگاه‌ها به کار گرفته می‌شوند.
استراتژی‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) برای اطمینان از عملکرد اخلاقی و سودمندی شرکت برای جامعه طراحی می‌شوند.
CSR، یک مفهوم مدیریتی است که به موجب آن شرکت‌ها، نگرانی‌های اجتماعی و زیست محیطی را در عملیات تجاری و تعامل با سهامداران خود ادغام می‌کنند. روشی که از طریق آن، یک شرکت به تعادل اقتصادی، زیست محیطی و الزامات اجتماعی دست می‌یابد و در عین حال، انتظارات سهامداران را برطرف می‌کند.
CSR، به‌عنوان یک جایگاه استراتژیک مدیریت بازرگانی، مفهومی فراتر از خیریه، حمایت‌های مالی یا خیرخواهانه دارد. هر چقدر یک کمپانی بتواند سهم مهمی در کاهش فقر داشته باشد به همان نسبت به طور مستقیم باعث افزایش اعتبار شرکت و تقویت نام تجاری آن می‌شود.
همراه ما در مجله فودکس باشید تا بیشتر شما را با این مفهوم آشنا کنیم.
پیشینه CSR
برای اولین بار، مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی، توسط دو پروفسور دانشگاه هاروارد، برل و مینس در سال 1930، در کتاب “شرکت مدرن و مالکیت خصوصی” مطرح شد اما اصطلاح رسمی “مسئولیت اجتماعی شرکتی” برای اولین بار در اثر باون، “مسئولیت اجتماعی یک بازرگان” در سال 1953، دیده شد.
انواع CSR
اگر چه مسئولیت اجتماعی شرکتی یک مفهوم بسیار گسترده است که برای هر شرکت به طور متفاوتی درک و اجرا می‌شود، اما ایده اصلی CSR این است که از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی پایدار عمل کند.
به‌طور کلی، ابتکارات مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- مسئولیت زیست محیطی
اهداف مسئولیت زیست محیطی، کاهش آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای و استفاده پایدار از منابع طبیعی است.
- مسئولیت حقوق بشر
ابتکارات مربوط به مسئولیت حقوق بشر، شامل ارائه شیوه‌های کار عادلانه (به عنوان مثال، پرداخت برابر برای کار برابر) و شیوه‌های تجارت عادلانه و ممنوعیت کار کودکان است.
- مسئولیت بشردوستانه
مسئولیت بشردوستانه می‌تواند مواردی از قبیل بودجه برنامه‌های آموزشی، حمایت از ابتکارات بهداشتی، کمک به اهداف و حمایت از پروژه‌های زیباسازی جامعه را شامل شود.
- مسئولیت اقتصادی
ابتکارات مسئولیت اقتصادی شامل بهبود عملکرد تجاری شرکت است در حالی‌که در اقدامات پایدار شرکت می‌کند؛ به‌عنوان مثال، استفاده از یک فرآیند تولیدی جدید برای جلوگیری از کاهش راندمان.
با مفهوم خلق ارزش مشترک (CSV) چقدر آشنا هستید؟
مزایای کسب و کار CSR
مسئولیت اجتماعی یک شرکت به نوعی تلاش روابط عمومی آن تلقی می‌شود اما تمام آن نیست و بسیار فراتر عمل می‌کند، زیرا مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌تواند سطح رقابتی مجموعه را ارتقا دهد.
مزایای تجاری مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها شامل موارد زیر است:
- تقویت تصویر و شهرت نام تجاری
CSR با ایجاد و حفظ شهرت خوب و ارزش ویژه برند، برای شرکت‌ها ارزش‌آفرینی می‌کند.
- افزایش وفاداری و فروش مشتری
مشتریان شرکتی که CSR را انجام می‌دهند احساس می‌کنند که به شرکت در حمایت از اهداف خوب کمک می‌کنند.
- صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی
سرمایه‌گذاری در بهره‌وری عملیاتی باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی و همچنین کاهش تأثیرات زیست محیطی می‌شود.
- حفظ کارمندان کلیدی و بااستعداد
کارمندان معمولاً مدت بیشتری می‌مانند و بیشتر به شرکت خود متعهد هستند چراکه می‌دانند برای شغلی کار می‌کنند که مسئولیت اجتماعی برایش مهم است.
- دسترسی آسان‌تر به بودجه
بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به حمایت از مشاغل عملی CSR دارند.
- کاهش بار نظارتی
روابط قوی با نهادهای نظارتی می‌تواند به کاهش بار نظارتی شرکت کمک کند.
CSR استارباکس
استارباکس یک شرکت شناختهشده است که مسئولیت اجتماعی را در مرکز استراتژی‌های مدیریتی خود قرار داده است. همانطور که توسط این شرکت نشان داده شده است: “مسئولیت و پایداری اجتماعی شرکت استارباکس پیرامون مسئولیت‌پذیری و انجام کارهایی است که برای کره زمین و یکدیگر مفید است.”
اقدامات CSR استارباکس شامل موارد زیر است:
- کمک‌های مالی جوانان استارباکس: اعطای کمک هزینه برای الهام بخشیدن و حمایت از اقدامات جوانان.
- صندوق آب اتوس: افزایش آگاهی از آب پاک و دسترسی کودکان به آب پاک.
- منبع اخلاقی: تعهد در خرید و سرو قهوه‌ای که در ابعاد اخلاقی عرضه می‌شود.
- ساختمان سبز: استفاده از برنامه صدور گواهینامه LEED شورای ساختمان سبز ایالات متحده برای ایجاد طرح‌های ذخیره انرژی و آب.
CSR در کسب و کارهای کوچک
CSR در میان شرکت‌های کوچک و متوسط، نیاز به رویکردهایی دارد که متناسب با نیازها و ظرفیت‌های مربوط به این مشاغل باشد و بر توانایی اقتصادی آنها تأثیر منفی نگذارد.
سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO) برنامه CSR خود را بر اساس رویکرد سه‌گانه Triple Bottom Line (TBL) بنا نهاده است که ثابت شده است یک ابزار موفقیت‌آمیز برای بنگاه‌های کوچک و متوسط در کشورهای در حال توسعه است تا به آنها در دستیابی به استانداردهای اجتماعی و زیست محیطی بدون به خطر انداختن رقابتشان کمک کند.
روش TBL به عنوان چارچوبی برای سنجش و گزارش عملکرد شرکت‌ها در برابر عملکرد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی استفاده می‌شود. این روش، تلاشی برای هم راستا کردن شرکت‌های خصوصی با هدف توسعه پایدار جهانی با ارائه مجموعه‌ای گسترده‌تر از اهداف کاری به آنها است.
دیدگاه این است که برای پایداری، یک سازمان باید از نظر اقتصادی ایمن باشد، تأثیرات منفی محیطی خود را به حداقل برساند (یا به طور ایده‌آل از بین ببرد) و همچنین مطابق با انتظارات جامعه عمل کند.
یک مفهوم CSR بهدرستی اجرا شده، می‌تواند مزایای رقابتی مختلفی از جمله افزایش دسترسی به سرمایه و بازارها، افزایش فروش و سود، صرفه‌جویی در هزینه عملیاتی، بهبود بهره‌وری و کیفیت، پایگاه کارآمد منابع انسانی، بهبود تصویر و شهرت برند، افزایش وفاداری مشتری، تصمیم‌گیری بهتر و فرآیندهای مدیریت ریسک را به دنبال داشته باشد.
چالش‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی در بخش مواد غذایی
همانطور که گفتیم،CSR ابزاری برای توسعه پایدار شرکت‌ها تحت معیارهای بهبود و رشد توازن سه‌گانه اجتماعی، اقتصادی و محیطی – روانی است.
سازمان تجارت برای مسئولیت اجتماعی (BSR) استدلال می‌کند که مسئولیت اجتماعی یک کسب و کار، روشی فراتر از انتظارات اخلاقی، قانونی، تجاری و عمومی است که جامعه نسبت به یک شرکت دارد. تحت این تعریف،CSR پیچیده‌تر می‌شود و مسائلی چون حقوق بشر، حاکمیت شرکتی، شیوه‌های عادلانه تجارت، روابط مصرف‌کننده، شیوه‌های کار، محیط و سهامداران جامعه در توسعه و غیره را نیز دربرمی‌گیرد.
از نظر منطقی، ادغام در سیاست‌های فعال CSR در مدیریت بازرگانی، پیشرفتی است که باید به درستی از آن مطلع شوید، زیرا به‌شدت به خدمات و یا محصولات شرکت ارزش افزوده می‌دهد و بسیار مورد توجه مخاطبانی است که به طور فزاینده‌ای به فرایندهای تولید مسئولانه نیاز دارند.
مطمئناً شرکت‌هایی که فعالیت‌های CSR قابل اثبات را در استراتژی رقابتی خود توسعه می‌دهند، در تجارت آینده، در میان‌مدت و بلندمدت، دارای موقعیت بسیار پیشرفته‌ای می‌شوند.
تعهد اجتماعی
از آنجایی‌که غذا یکی از سرمایه‌های کلیدی بشریت است، ما سلامتی، ایمنی و جایگاه کیفی را عواملی مهم برای حفظ مشاغل غذایی معرفی می‌کنیم. این امر نه تنها باید با اجرای دقیق مقررات موجود در بازارهای مختلف تعیین شود بلکه باید تمرکز اصلی برای شرکت ایجاد کند. شرکت‌های مواد غذایی و آشامیدنی باید درک کنند با تعهدی که در مورد سلامت مخاطبان خود ایجاد می‌کنند، محصول بر هر چیزی ارجحیت دارد.
همچنین، ایجاد شرایط پیشرفت اجتماعی در برخی محیط‌های تجاری باید تقویت شود. به عنوان مثال، اهمیت دادن به كشورهای در حال توسعه كه دارای منابع كمتری هستند، مشاركت در پروژه‌های اجتماعی برای ارتقای جایگاه، فرهنگ و آموزش برای آنها، باید انگیزه بزرگ شركت باشد. سرمایه‌گذاری در تحقیقات زیست پزشکی، بهداشتی یا تغذیه‌ای می‌تواند تغذیه سالم را در بازارهای مقصد ترغیب کند. انتقال تولید مازاد به بانک‌های مواد غذایی، حمایت مالی ورزشی، استخدام کارکنان معلول و یا در معرض خطر انحصارطلبی، تنها برخی از نمونه‌های معتبر CSR هستند.
تعهد به محیط زیست دوستانه
طبق گزارشات منتشر شده، صنعت غذا و نوشیدنی، حدود 23 درصد از منابع جهانی، 18 درصد سهم از انتشار گازهای گلخانه‌ای و 31 درصد سهم از انتشار گازهای اسیدی را از آن خود کرده است. به همین دلیل نیاز به مشارکت جهانی این صنعت برای پاسخگویی و کارآیی بیشتر کاملا محسوس است.
همین آمار ساده، مسئولیت مشاغل غذایی را در مورد آینده محیط زیست دقیقاً مشخص می‌کند؛ جنبه‌هایی مانند چرخه حیات محصولات، ردپای آب یا کربن، گازهای کنترل‌کننده و آلاینده‌ها بدون شک مهمترین مسائل حل‌نشده‌ای هستند که به عنوان یک گروه حرفه‌ای با آن روبرو هستید.
بدیهی است، در اولین گام، نه تنها باید در توسعه بسته‌بندی‌های قابل بازیافت سرمایه‌گذاری کنید بلکه کاهش و به حداقل‌رساندن تأثیرات زیست محیطی فرآیندهای تولید باید ضروریترین اولویت شما باشد. آینده همه در معرض خطر است.
تعامل اقتصادی
دادگستری تجارت اصطلاحی است که همه ما به عنوان ضامن جبران خسارت منصفانه خدمات و محصولات حرفه‌ای که به دست می‌آوریم، می‌پذیریم. حال، آیا واقعاً پیامدهای آن را می‌دانید؟ اگر بتوان نشان داد که با بازار جهانی، نه تنها هزینه‌ها ارزان نمی‌شود بلکه تولید و عملکرد شرکت‌های ما کاهش می‌یابد، چه می‌کنید؟
این جنبه با جنبه‌های اجتماعی در ارتباط است تا جایگزین تأمین‌کنندگان منظم جوامع دورتر ما و حتی فراتر از مرزهای ما باشد. کاهش لحظه‌ای هزینه، فقیری را که به زنجیره تولید محلی خود وارد کرده‌ایم جبران نمی‌کند.CSR در درازمدت باعث تحریک اقتصاد محلی برای بهبود سطح زندگی در محیط زیست می‌شود.
نتایج برخی مطالعات در اسپانیا
مطالعه‌ای که در سال 2014 توسط بنیاد آدکو (Adecco) در خصوص مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها منتشر شد، جزئیات قابل توجهی از بسیاری از جمعیت اسپانیا را آشکار می‌کند. به عنوان مثال:
بیش از 80 درصد اسپانیایی‌ها مارکی را مصرف می‌کنند که به محیط زیست یا حقوق اساسی احترام می‌گذارد.
فقط 16.7 درصد آنها به جنبه‌های دیگر مانند قیمت محصول یا نزدیکی، اهمیت بیشتری می‌دهد.
اکثریت (61.8 درصد)، معنای مسئولیت اجتماعی شرکتی را نمی‌دانند، اما با این وجود 90.3 درصد هنگام پاسخگویی به مشکلات زیست محیطی، شرکت‌ها را ملزم به تعهد نسبت به مقامات دولتی می‌دانند.
5 درصد هم مشکوک به CSR به عنوان ابزاری برای بازاریابی هستند که شرکت‌ها فقط برای افزایش اعتبار و خوشنامی، از آن استفاده می‌کنند.
60 درصد از مصرف‌کنندگان اسپانیایی نه تنها معتقدند که شرکت‌های مرتبط با بخش غذا و نوشیدنی بیشترین مسئولیت را دارند، بلکه فکر می‌کنند این بخش “بسیار مسئولیت‌پذیر” است.
مصرف‌کننده اسپانیایی “انتخابی‌تر” شده است: 47 درصد از پاسخ‌دهندگان ادعا کردند که خرید مارک‌های خاص یا بعضی محصولات را متوقف کرده‌اند زیرا آنها معتقدند که روش تولید آنها به اندازه کافی به محیط احترام نمی‌گذارد.
حرف آخر
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، به عنوان تعهد فرد یا سازمان نسبت به جامعه مطرح می‌شود و پیامدهای فعالیت در چارچوب آن، علاوه بر داشتن انتفاعاتی برای خود سازمان، به جامعه و محیط سرایت می‌کند. شرکت‌ها برای پایبندی به مسئولیت‌های اجتماعی و افشای این امر، انگیزه‌ها و دلایل متفاوتی می‌توانند داشته باشند که تجارب بین‌المللی، اندازه شرکت و وابستگی‌های صنعتی می‌توانند برخی از این دلایل باشند.
همانطور که دیدیم، CSR فراخوانده شده است تا ساختار سازمانی تجارت مواد غذایی را به‌طور کامل ادغام کند. مدیران آنها باید درک کنند که کاربران، خواهان مارک‌هایی هستند که برای آینده تصمیم می‌گیرند و خواستار شفافیت و پیاده‌سازی بهترین روش‌ها برای اطمینان از شهرت عمومی بهینه شرکت هستند.
