مطالعه‌ای جدید نشان داده است که بزرگسالانی که بیشتر ماهی می‌خورند، با احتمال بیشتری به ملانوما مبتلا می‌شوند. اما متخصصان اظهار داشته‌اند که تفسیر یافته‌های این مطالعه کار ساده‌ای نبوده و باید جانب احتیاط را ضمن تحلیل نتایج مدنظر داشت. با بررسی جزئیات این گزارش در مجله فودکس همراه ما باشید.
تحقیقی که در اوایل ماه ژوئن در مجله علل و کنترل سرطان (Cancer Causes & Control) منتشر شد، ارتباط شگفت‌آوری میان مصرف ماهی و ابتلا به ملانوما را که جدی‌ترین نوع سرطان پوست است، نشان می‌دهد. هرچند که این مطالعه در رابطه با پیوند احتمالی بین رژیم غذایی و ایجاد ملانوما سوالاتی را مطرح می‌کند، اما نویسنده اصلی مطالعه و سایر متخصصان هشدار داده‌اند که این یافته دلیل بر جلوگیری از خوردن ماهی نیست. باید درنظر داشت که همچنان مهمترین توصیه برای کاهش خطر ابتلا به ملانوما، «کمتر قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش خورشید و تخت‌های برنزه» است.
در مطالعه اخیر، داده‌های مربوط به بیش از 490هزار نفر، بین 50 تا 71 سال در ایالات متحده آمریکا، موردارزیابی قرار گرفت. در آغاز این مطالعه گسترده، شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌های مفصلی درباره رژیم‌غذایی خود، از جمله اطلاعات مربوط به مصرف ماهی، تکمیل کرده و پس از آن به منظور ردیابی تشخیص سرطان، افراد این گروه تقریبا 15 سال تحت بررسی بودند. محققان دریافتند که در مقایسه با افرادی که به ندرت ماهی می‌خورند، آنهایی که بیشترین میزان مصرف ماهی را داشتند (تقریبا 3وعده در هفته)، 22 درصد بیشتر به ملانومای بدخیم دچار شده بودند.
ایونیانگ چو (Eunyoung Cho)، استادیار دانشگاه براون و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: دقیقا مشخص نیست که چرا خوردن ماهی بر خطر ابتلا به ملانوما تاثیر می‌گذارد. او در ادامه افزود: «ما معتقدیم که این مسأله فقط به ماهی مربوط نیست، بلکه احتمالا برخی آلودگی‌های موجود در ماهی به آن دامن می‌زند.»
مطالعات دیگری نیز نشان داده است که در بدن افرادی که بیشتر ماهی می‌خورند، میزان بیشتری از فلزات سنگین چون جیوه و آرسنیک یافت می‌شود. او خاطر نشان کرد: “همین آلاینده‌ها نیز خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند.” بااین‌حال، در مطالعه حاضر سطح آلاینده‌ها در بدن شرکت‌کنندگان اندازه‌گیری نشده است و تحقیقات بیشتری برای کشف این موضوع لازم است.
دکتر Cho همچنین گفت: «من فقط به دلیل یافته‌های اخیرمان، مردم را از خوردن ماهی دلسرد نمی‌کنم.» او خاطرنشان کرد: خوردن ماهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و نیز سایر انواع سرطان را کاهش می‌دهد. به توصیه انجمن سرطان آمریکا، بهتر است مردم به جای گوشت قرمز، ماهی، مرغ و حبوبات مصرف کنند و نیز انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که برای بهبود سلامت قلب، دو وعده در هفته ماهی صرف شود.
سایر متخصصان نیز در تفسیر یافته‌های این مطالعه محتاط بودند؛ به‌طور مثال، کری دانیل مکدوگال (Carrie Daniel MacDougall)، استادیار اپیدمیولوژی در مرکز سرطان اندرسون دانشگاه تگزاس، در ایمیلی نوشت: «این یافته اخیر، توصیه‌ی رژیم‌های غذایی مبنی بر مصرف ماهی به‌عنوان بخشی از رژیم سالم و با هدف جلوگیری از التهاب بدن و پیشگیری از سرطان را تغییر نمی‌دهد.»
دکتر دانیل مکدوگال در سال 2011، در بازه زمانی کوتاه‌تر و با درنظرگرفتن متغیرهای کمتر، مقاله‌ای منتشر کرد و در آن به ارتباط میان مصرف ماهی و خطر ملانوما اشاره کرد. بااین‌حال، او دراین‌باره نوشت: این مطالعه دراصل به منظور ردیابی بسیاری از انواع سرطان طراحی شده بود و در آن عوامل خطرناک مهم، جدی و تاثیرگذار در ابتلا به ملانوما، چون سابقه‌ی آفتاب سوختگی یا قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراءبنفش، اندازه‌گیری نشده است. شاید افرادی که با خطر جدی‌تر ابتلا به ملانوما روبه‌رو بودند، زمان بیشتری را در معرض آفتاب سپری می‌کردند (در ساحل یا مشغول به ماهیگیری) و احتمالا به‌طورکلی از غذاهای دریایی لذت بیشتری می‌بردند. بدون کسب اطلاعات بیشتر، نمی‌توان به‌طور دقیق مشخص کرد که آیا خوردن ماهی، زمان سپری‌شده در آفتاب، یا حتی سایر عوامل دخیل به جز این موارد، در خطر ابتلا به ملانوما تاثیرگذار هستند.
شما هم مثل ما دغدغه رژیم غذایی و محیط زیست دارید؟
دکتر سانسی لیچمان (Sancy Leachman)، مدیربرنامه تحقیقاتی ملانوما در دانشگاه بهداشت و علوم اورگان، درباره این مطالعه گفت که به‌خوبی طراحی شده است و یافته‌هایش را نیز «جذاب» خواند. اما او در ادامه افزود: «وقتی شما مجموعه داده‌های بزرگی مانند این را خرد می‌کنید، درنهایت آنچه می‌یابید ارتباط بین عوامل است، نه شواهدی که یکی از آنها باعث دیگری شود.» این مطالعه می‌تواند به طرح فرضیه‌های جدید منجر شود؛ به‌طورمثال، آیا آلاینده‌های موجود در ماهی، خطر ابتلا به ملانوما را افزایش می‌دهد یا خیر؟ و قطعا برای سنجش درستی این موارد به تحقیقات بیشتری نیاز است.
دکتر لیچمان در ادامه سخنانش گفت: «علم درحال تکامل است؛ این مسیر یک‌شبه طی نمی‌شود و این تنها بخشی از فرآیند است.» بسیاری از مطالعات، ارتباط میان غذاهای خاص و خطر ابتلا به سرطان را موردبررسی قرار داده‌اند؛ اما به‌طورکلی، وقتی دامنه مطالعات و تعداد آنها بیشتر و یافته‌های آنها روی‌هم‌رفته ارزیابی می‌شود، متوجه می‌شویم که اثر یکی از عوامل بر دیگری کمرنگ شده و رفته‌رفته ناپدید می‌شود. در ارتباط با ملانوما، مطالعات محدودی انجام شده و همبستگی عجیب و شگفت‌آوری میان این بیماری پوستی و غذاهای خاص نشان داده شده است. خوردن بیش‌ازحد مرکبات در برخی مطالعات، البته نه همه، با افزایش خطر ملانوما همراه بوده است و نیز خوردن گوشت قرمز و فرآوری‌شده با کاهش خطر ملانوما اما افزایش خطر ابتلا به سایر سرطان‌ها ارتباط داشته است.
دکتر لیچمان معتقد است، وقتی صحبت از خطر سرطان و مصرف غذاهای خاص می‌شود، تحت تاثیر این داده‌های ناقص که هنوز کامل اثبات نشده‌اند، قرار نگیرید. او گفت: «به موارد آزمایش‌شده و واقعی بچسبید؛ خوب بخورید، خوب بخوابید، خوب ورزش کنید، اعتدال را در همه‌ی این موارد حفظ کنید. رعایت این موارد بیشترین میزان مقاومت را به شما می‌بخشد که احتمالا خواهید توانست آن را در مقابل هر نوع بیماری، ازجمله سرطان نشان دهید.»
موثرترین اقدام برای پیشگیری از ملانوما نیز، طبق گفته‌ی دکتر دانیل مکدوگال، کمتر قرارگرفتن در مقابل تابش نور خورشید و نیز غربالگری سرطان پوست است. این توصیه، در مقایسه با داده‌های محدود در رابطه با مصرف ماهی و سایر عوامل رژیم غذایی، از شواهد و حمایت علمی بیشتری برخوردار است. طبق نظر بنیاد سرطان پوست، اگر 5 بار یا بیشتر از آن به آفتاب‌سوختگی دچار شوید، دراین‌صورت خطر ابتلا به ملانوما دوبرابر افزایش می‌یابد و نیز استفاده از تخت برنزه داخلی، می‌تواند تا 75 درصد خطر این بیماری پوستی را بیشتر کند.
طبق گفته‌ی دکتر لیچمان، پوست خود را به‌طور مرتب بررسی کنید و به محض دیدن لکه‌ای جدید، غیرمعمول و درحال تغییر به پزشک مراجعه کنید. هر چه زودتر بتوانید آن را بررسی کنید، بهتر خواهد بود.
