پیشرفت صنعت، ماشینی شدن امور و زندگی شهری، در کنار راحتی و رفاهی که برای آدمی ایجاد کرده‌اند، یک سری پیامدهای منفی هم به همراه داشته‌اند. تأثیرات و پیامدهای آلودگی هوا همه انسان‌ها را از نوزاد یک‌روزه تا انسان چند ده‌ساله را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ بنابراین انسان شهرنشین باید راهکارهای مقابله با آلودگی هوا را نیز بیاموزد تا میزان اثرات منفی آن را کاهش دهد.
یکی از این راهکارها تغذیه مناسب است که از انسان در برابر این پدیده منفی محافظت می‌کند. باتوجه به این‌که در حال حاضر آلودگی هوا یکی از شایع‌ترین پدیده‌های قرن ما محسوب میشود، تصمیم گرفتیم در این مقاله از مجله فودکس با شما درباره مواد غذایی مفید در زمان آلودگی هوا صحبت کنیم. اگر به سلامتی خود اهمیت می‌دهید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
آلودگی هوا چیست؟
زمانی که غلظت ترکیب ذرات معلق و گازهای هوا به درجه‌ای برسد که برای سلامتی انسان مضر باشد، آلودگی هوا رخ می‌دهد. این پدیده هم می‌تواند داخل ساختمان وجود داشته باشید و هم خارج ساختمان.
آلودگی هوای داخل ساختمان معمولاً در شرایطی ایجاد میشود که منابع سوخت جامد مانند، چوب خشک، ضایعات محصولات کشاورزی و مدفوع حیوانات و موارد مشابه دیگر برای گرمایش و پخت‌وپز سوزانده شوند؛ مسئله‌ای که عموماً در خانوارهای فقیرنشین وقوع پیدا می‌کند.
آلودگی هوای خارج از ساختمان ناشی از عملکرد واحدهای صنعتی، ماشین‌آلات و سوختن مواد بنزینی است. آلودگی هوا باعث بیماریهای تنفسی مانند، آسم، سرطان ریه، سکته مغزی و بیماریهای قلبی میشود. بنابراین، باید آشنایی با راهکارهای مقابله با پیامدهای منفی آلودگی هوا را جدی بگیریم.
تغذیه مناسب در زمان آلودگی هوا
ذرات آلوده موجود در هوا بسیار ریز هستند و به‌راحتی وارد ریه می‌شوند. در نتیجه، باعث ملتهب شدن ریه می‌شوند و بیماریهای ریوی COPD و آسم را در پی دارند. متخصصان بهداشتی کشور با اندازه‌گیری و دانستن میزان آلاینده‌ها – در زمان بحران و بر اساس نوع آلودگی – می‌توانند راهکارهای مؤثری را در اختیار عموم مردم قرار دهند. دراین‌بین، داشتن تغذیه مناسب در زمان آلودگی هوا اهمیت بسزایی دارد.
محققین دریافته‌اند که برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند به پاک‌سازی مجاری تنفسی و ریه‌ها کمک کنند و اثرات منفی آلودگی را کاهش دهند. در شرایطی که هوا آلوده است، علاوه بر رعایت پروتکل‌ها بهتر است این مواد غذایی را در برنامه غذایی روزانه‌مان قرار دهیم تا از سلامت جسم‌مان به‌خوبی حفاظت کنیم.
غذاهای مناسب برای آلودگی هوا
در وهله اول، توصیه میشود از غذا و ویتامین‌هایی که ضدالتهاب هستند و باعث می‌شوند سموم از بدن راحت‌تر دفع شود، استفاده کنید. مواد غذایی که دارای آنتی‌اکسیدان‌های سلنیوم و بتاکاروتن هستند، گزینه‌های بسیار خوبی محسوب می‌شوند.
در شرایط آلودگی، رادیکال‌های آزاد از طریق تنفس وارد بدن فرد می‌شوند، در نتیجه توان جسمی او را کاهش میدهند و در درازمدت بیماریهای حادتری را ایجاد میکنند. مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها به کاهش این تأثیر کمک می‌کند. از جمله مواد غذایی که غنی از سلنیوم ون بتاکاروتن هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ماهی، میگو و سایر غذاهای دریایی
- مرغ
- نان و غلات سبوس‌دار
- سبزیجاتی چون فلفل، اسفناج، کلم
- میوه‌هایی چون طالبی، انبه، زردآلو و کدوتنبل
ویتامین‌های مناسب در شرایط آلودگی هوا
در شرایطی که شاخص آلودگی هوا از حد مجاز فراتر رفته و آلودگی، سلامتی ما را نشانه گرفته است، مصرف ویتامین‌هایی که خاصیت ضدالتهابی دارند، توصیه میشود. از جمله ویتامین‌هایی که خاصتی ضدالتهابی دارند و در شرایط آلودگی هوا می‌توانند به داد ما برسند، عبارت‌اند از:
ویتامین E
ویتامین E از جمله ویتامین‌ها و ترکیباتی است که خاصیت ضدالتهابی دارد و اثربخشی بسیار خوبی در مقابله با مسمومیت‌های ناشی از آلودگی هوا دارد. ویتامین E در مواد غذایی زیر به‌وفور یافت میشود:
- جوانه گندم
- گردو
- بادام
- روغن‌های گیاهی
- زیتون
- جگر
- سبزی‌های سبز برگ
ویتامین D
ویتامین D یکی دیگر از ویتامین‌هایی است که در زمان آلودگی هوا می‌تواند یار غار شما باشد. مواد غذایی زیر حاوی مقدار زیادی ویتامین D هستند:
- شیر
- کره
- زرده تخم‌مرغ
- کره بادام‌زمینی
- فندق
- تخمه آفتابگردان
- فلفل‌دلمه‌ای سبز یا زرد
- کیوی
- کلم بروکلی
- گوجه‌فرنگی
- جعفری
ویتامین C
ویتامین C علاوه بر این‌که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شما میشود، بر کاهش اثرات مضر آلودگی هوا هم مؤثر هستند. در روزهایی که آلودگی هوا بیداد می‌کند، مصرف مواد غذایی زیر که حاوی مقادیر زیادی ویتامین C هستند، توصیه میشود:
- کرفس
- اسفناج
- آویشن
- فلفل چیلی
- توت‌فرنگی
- گوجه‌فرنگی
- لیموشیرین
- نارنگی
- پرتقال
- کیوی
- کاهو
- لیموترش
ویتامین A
مصرف غذاهای حاوی از ویتامین A هم در زمان آلودگی هوا فواید زیادی را برای بدن شما به همراه دارد. ویتامین A در مواد غذایی زیر یافت می‌شوند:
- هویج
- سیب‌زمینی
- جگر گاو
- سبزی‌های برگ‌دار تیره‌رنگ
- بستنی
- زردآلو
اگر از طرفداران پروپاقرص سبک زندگی سالم هستید، مقاله غذاهای سالم کدامند؟ را بخوانید تا با ویژگی‌های تغذیه سالم و فاکتورهای دخیل در سالم بودن غذاها آشنا شوید.
غذاهای مناسب آلودگی هوا
تغذیه به‌طورکلی وضعیت سلامت عمومی ما را رقم می‌زند. در شرایط خاصی مانند مواقعی که آلودگی هوا بیداد می‌کند، این مسئله از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای آنکه اثرات منفی آلاینده‌ها و ریزگردها را کم کنید، سعی کنید در این روزها حتماً مواد غذایی زیر را مصرف کنید:
لبنیات کم‌چرب
لبنیات کم‌چرب از جمله غذاهای مناسب برای آلودگی هوا هستند. مصرف لبنیات کم‌چرب مانند ماست، شیر و دوغ به دلیل دارابودن فسفر، منیزیم و کلسیم باعث دفع سموم، کاهش آسیب به دستگاه تنفسی و التهاب دستگاه گوارش میشود. مصرف این مواد غذایی مخاط‌های تنفسی، مری و معده را نرم می‌کند و ترکیبات مناسب برای رشد و تکامل باکتری‌های مفید بدن را افزایش می‌دهد. در نتیجه مواد آلاینده به‌واسطه ادرار و مدفوع دفع میشود و التهاب و بیماریهای دستگاه تنفسی و گوارشی را کاهش می‌دهد.
انواع طرز تهیه نوشیدنی با شیر را در همین مجله بخوانید.
کلسیم
موادی که سرشار از کلسیم هستند باعث می‌شوند بدن سرب کمتری جذب کند. بادام درختی، شیر بادام و انواع لبنیات سرشار از کلسیم هستند. راستی برای این‌که از کلسیم بادام درختی بیشتر بهره‌مند شوید، بهتر است آن را همراه با خرما مصرف کنید.
سیر و پیاز
سیر و پیاز سرشار از گوگرد هستند. گوگرد گزینه خوبی برای حفاظت از مخاط‌های تنفسی است و ازاین‌رو، از جمله غذاهای مناسب آلودگی هوا محسوب میشود.
نوشیدن آب فراوان
نه‌تنها در بحث تغذیه مناسب در زمان آلودگی هوا که به‌طورکلی نوشیدن آب کافی یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک سبک زندگی سالم است. آب فراوان باعث بهبود عملکرد کلیه میشود، در نتیجه مواد سمی زودتر از بدن خارج می‌شوند و مدت‌زمان کمتری در بدن می‌مانند.
آیا میدانید چگونه آب آشامیدنی را تصفیه کنیم؟
پرهیز از خوردن غذاهای چرب
مصرف غذاهای چرب به‌خصوص چربی‌های جامد حیوانی و گیاهی را در این زمان به حداقل برسانید، زیرا غذاهای چرب باعث کاهش توان بدنی و اختلال جذب عناصر مفید در بدن می‌شوند و اثرات منفی آلودگی هوا را تشدید میکنند. مصرف موادی مثل سوسیس و کالباس، چیپس، پفک و نوشابه‌ها گازدار و مواردی که مواد شیمیایی و نگهدارنده دارند هم، باید محدود شود.
مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان
آنتی‌اکسیدان‌ها ازجمله عناصری هستند که از بدن در برابر آسیب‌های آلودگی هوا محافظت میکنند و تأثیر منفی رادیکال‌های آزاد را به حداقل می‌رساند. میوهها و سبزیها – بهویژه از نوع قرمزرنگشان – مثلاً توت‌فرنگی، آلو قرمز، گوجه‌فرنگی، لبو و … سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و از جمله غذاهای مناسب برای آلودگی هوا محسوب می‌شوند.
نوشیدنیهای مفید برای آلودگی هوا
نوشیدنی‌ها باتوجه به این‌که باعث عملکرد صحیح کلیه‌ها میشود، در بحث کاهش اثرات آلودگی هوا نقش بسیار مهمی ایفا میکنند. نوشیدنی‌هایی که حاوی آنتی‌اکسیدان هستند، مانع از فعالیت رادیکال‌های آزاد و تخریب سلول‌ها در بدن می‌شوند. از طرفی، نوشیدنیهای حاوی کلسیم نیز با کاهش جذب سرب، اثرات آلاینده‌های هوا را به حداقل می‌رساند. آب نیز نوشیدنی سالم مفید دیگری برای داشتن تغذیه مناسب در زمان آلودگی هوا است.
از جمله نوشیدنیهای مفید در زمان آلودگی هوا عبارتند از:
- آب
- آب‌هویج
- آب سیب
- آب‌پرتقال
- شیر کم‌چرب
- آب گریپ‌فروت
- چای زنجبیل و لیمو
- چای سبز و زنجبیل
- دمنوش زنجبیل، عسل و لیمو
- نوشیدنی زنجبیل و نعنا
حرف آخر
رژیم غذایی به‌طورکلی برطرف‌کننده همه آسیب‌های آلودگی هوا نیست اما می‌تواند اثرات منفی آن را به حداقل برساند. ازآنجایی‌که روزهای زیادی از سال را با آلودگی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، بهتر است با غذاهای مناسب برای آلودگی هوا آشنا باشیم. در این مقاله درباره تغذیه در زمان آلودگی هوا صحبت کردیم و مواد غذایی مفید در زمان آلودگی هوا را به شما معرفی کردیم. شما چه راهکارهایی برای مقابله با آلودگی می‌شناسید؟ آن‌ها را با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
در شرایط آلودگی هوا، تغذیه بیماران زمینهای یا قلبی باید چگونه باشد؟
استفاده از سبزیها و میوهها در کنار نوشیدنیهای مفید، در هر شرایطی به تمامی افراد بهویژه آنهایی که از بیماریهای زمینهای رنج میبرند، پیشنهاد میشود.
چرا باید در زمان آلودگی هوا، رژیم غذایی مناسبی داشته باشیم؟
داشتن رژیم غذایی متناسب با وضعیت آلودگی هوا باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی و دفع بهتر سموم از بدن میشود.
آیا خوردن فستفودها و غذاهای چرب در شرایط آلودگی هوا ممانعت دارد؟
بله. این دسته از مواد غذایی توان جسمی را کاهش میدهند و فرد را در برابر خطرات آلودگی هوا، آسیبپذیرتر میکنند.
